Latin Grammarians Collection
ERC

Prisc. ars

Prisc. ars 18, 77, 2 - 18, 81, 3

Optativa autem | praeteritum ideo habent, quamquam ea debeamus orare quae nondum fuerint, quia saepe evenit abesse 15eos pro quibus oramus et optamus, ut id illis iam perfectum sit quod cupimus, ut ‘utinam filius meus, qui Athenis est, doctus esset’ vel ‘fuisset’, id est ‘utinam perfecta in ipso doctrina sit, utinam cognoscamus id illi evenisse’. Est autem quando optativo utimur praeteriti temporis dolentes quod non factum 20sit, ut ‘utinam homines contra se ferrum non movissent, utinam mare numquam navigassent’ et similia. ‘O’ etiam adverbium et ‘si’ coniunctio et ‘ut’ pro ‘utinam’ invenitur – Vergilius in VII‹I›: ‘adsis o tantum et propius tua numina firmes’; idem in VI: ‘si nunc se nobis ille aureus arbore ramus / ostendat nemore in tanto’; et Terentius in eunucho: 18, 5‘ut illum di deaeque omnes, superi inferi, / malis exemplis perdu‹i›nt’. ⸤Et per se tamen verbum optativum saepe ponitur sine praedictis particulis, ut Lucanus in I: ‘di visa secundent / et fibris sit nulla fides, sed conditor artis / finxerit ista Tages’. Et nota quod subiunctivo simile protulit praeteritum perfectum 10optativi, quod et multis placuit artium scriptoribus.⸥ DE SUBIUNCTIVIS Subiunctivus et dubitativus dicitur modus; subiunctivus, vel quod subiungitur coniunctioni vel quod alteri verbo omnimodo vel subiungitur vel subiungit sibi alterum, ut Vergilius in 18, 5bucolico: ‘cum faciam vitulam pro frugibus, ipse venito’; idem in III Aeneidos: ‘inter utramque viam leti discrimine parvo, / ni teneant cursus, certum est dare lintea retro’. Et sciendum quod necesse est alteri modo eum sociari vel eiusdem modi alteri verbo, etiam si sit cum infinitivo, ut ‘cum 10doceam legere discipulum, expono ei’ vel ‘cum docerem legere, exponerem’ et similia. Omnibus igitur modis potest sociari, ut ‘si doceam, discis’ et ‘si doceam, disce; utinam discas, si doceam; cum doceam, discas’. Similiter omnibus modis impersonalis quoque verbi potest coniungi, ut ‘cum veniam, curritur’ 15et ‘cursum sit’et ‘curratur’ et ‘cursum erit’ et similia. Frequentissime tamen ‘si’ coniunctio dubitationem significans ei sociatur, id est pro ‘ἐάν’ Graeca coniunctione posita, ut Terentius in adelphis: ‘si tu sis homo, / hic faciet’. Cum vero ‘εἰ’ coniunctionem Graecam significat, quae apud illos συναπτικός nominatur, id est coniunctiva, quod rem rei continuari demonstrat, indicativo coniungitur, ut ‘si vivit, spirat’ et ‘si spirat, 18, 5vivit; si ambulat, movetur’ (in hoc non possumus reciproce dicere ‘si movetur, ambulat’: non enim qui movetur omnimodo et ambulat, qui ambulat vero omnimodo et movetur). Invenitur autem ea coniunctio apud Graecos, id est ‘εἰ’, non | solum indicativo, sed etiam optativo (et maxime apud Atticos) et subiunctivo sociata, ut Homerus: ‘ἄρσαντες κατὰ θυμόν, 10ὅπως ἀντάξιον ἔσται· / εἰ δέ κε μὴ δώωσιν’, subiunctivum posuit; idem: ‘ἀλλ᾽εἰ μὲν δώσουσι γέρας μεγάθυμοι Ἀχαιοί’ [εἰ δέ κε μὴ δώωσιν pro ἐὰν μὴ δῶσιν], indicativo usus est pro subiunctivo et ‘εἰ’ pro ‘ἐάν’; Demosthenes vero in oratione παραπρεσβείας: ‘τῶν ξενίων εἰ μετάσχοιεν’, optativum protulit, qui mos Atticis est frequentissimus; Xenophon apomnemoneumáton primo: ‘εἴ τις ἀρετὴν ἐπαγελλόμενος ἀργύριον πράττοιτο’.

Critical apparatus

in ipso doctrina sit] doctrina in ipso sit P; doctrina sit in ipso Zid suppl. al. m. s. l. Z: om. ψmare numquam] numquam mare ψin VII‹I›] om. ψ; in VIII J; in VII D E L M O Q T U W X Y; in V.. R; in VI I; in IIII FVI] om. ψarbore ] ab arbore ψin eunucho] om. ψperduint pro pendant s. l., aliter perdant in mg. add. R post. corr. F: produnt L; perdunt P Q post. corr. I; perdant cf. 18, 176, 3 (19, 11 Rosellini) Z cett. perdant cod. A., perdente BC Alcuin. exc. Prisc. 2, 17, 31Et ~ scriptoribus in mg. F R T W D signo not. (in mg. Non est de libro) O Q Y: recondent post. corr. ut vid. O; [...]undant corr. in -dent F; fixerit T WDE SUBIUNCTIVIS E J L X Z: de subiuncti- P; DE SUBIUNCTIVO D F I M R T U W; DE VERBO SUBIUNCTIVI Y; om. O Qmodus] om. α χvel subiungit suppl. al. m. Z: om. Z; vel subiungi Pin III Aeneidos] om. ψutramque] utrumque ψleti] laeti ψinfinitivo] infinito α χimpersonalis quoque verbi] impersonali quoque verbo Z; impersonalibus quoque verbo Pσυναπτικός nominatur, id est coniunctiva] om. ψ; CYNAΠΤεΙΚΟC ut vid. α χ; CYNANΤεΙΚΟC L; CYNAΠΤεΙΚΟCH β γ δ cogitavit de -H var. l. supra -OC, i. e. -IKH Hertz in app.; coniunctiva nominatur ψδώωσιν Scaliger van Putschen: om. Q; om. J; ἄρσαντες ~ 81, 3 (p. 87, 2) πράττοιτο om. D; om. ψ E I; pro ἐὰν μὴ δώωσιν non habent codd. scripsit B. Donatus ed. Ald. 1527 recepit et alterum Homeri versum respuit Krehl Hertz; om. ψ Q; om. L; ΔΟCOYCI TεPAC MεTAΘYMOI α; ΔωCYC ΙΤεΠΑC ΜεΓΑTIMOI fort. ex χ O; εἰ ~ δῶσιν adnotationem ad priorem Homeri versum pertinentem, cf. 18, 200, 1 (35, 3-4 Rosellini), quam fort. in margine addidit ipse Priscianus et haud recte hoc loco praebent codd. transp. post δώωσιν van Putschen; ΔωCOCIN α χξεΝΙωΝ R post. corr. (ξεΝωΝ ante corr.) L: om. ψ I Q D; ξεΝTωΝ α χ; NET- cett.Xenophon maiusc. tamquam Graec. litt.; fort. etiam iam χ α: om. ψ I J Q D; εΠIC vel εTTIC α χ; εΠATT- α; APTY- α χ

Quotation layer

cf. Ter. Eun. 302; Ter. Phorm. 123; et 687 Prisc. ars 18, 176, 3 Prisc. part. 102, 16-17 et 512, 18-20 Verg. Aen. 6, 187-188 Prisc. ars 8, 560; 15, 34, 6; 18, 82, 3 et 18, 176, 3 Alcuin. gramm. 888A Ars Lauresh. 116, 65-66 Don. Ortigr. 172, 320-321 Sedul. Scot. in Don. mai. 246, 97-98 et 283, 41-42 Verg. Aen. 8, 78 o tantum] o tandem Alcuin. gramm. 888A Ars Lauresh. 116, 64-65 Sedul. Scot. in Don. mai. 246, 96-97
 Prisc. ars 15, 34, 6 et 15, 38, 7 Alcuin. gramm. 888A Ars Lauresh. 116, 64-65 Don. Ortigr. 172, 319-320 Sedul. Scot. in Don. mai. 246, 96-97

Lucan. 1, 635-637

Verg. Aen. 3, 685-686 cf. Serv. Aen. 3, 685-686 cf. Serv. auct. Aen. 3, 685-686 Prisc. ars 15, 2, 4 et 6 Verg. ecl. 3, 77 vitulam] vitula Serv. ecl. 3, 77 Macr. Sat. 3, 2, 15 Schol. Iuv. Alcuin. gramm. 877A Alcuin. gramm. 896A
 Prisc. ars 8, 68, 2 et 16, 4, 4 De verbo ad Sev. 36, 17-20 Alcuin. gramm. 877A et 896A Ars Lauresh. 94, 99-3 Sedul. Scot. in Don. mai. 204, 90-91 Sedul. Scot. in Don. min. 43, 38 Don. Ortigr. 126, 138-139

Ter. Ad. 934-935 faciet] faciat

Hom. Il. 1, 136-137 Prisc. ars 18, 200, 1 Hom. Il. 1, 135

cf. Demosth. 19, 166-167Xenoph. Mem. 1, 2, 7