Mall. Theod. 2, 6 - 4, 2
265Positione autem longae syllabae fiunt, si correpta vocalis
habeat in eadem syllaba ultimam litteram consonantem,
eademque littera excipiatur a consonante consequenti, ut ‘arma’.
Fit autem positione longa syllaba, cum ipsa per se ex vocali
et duabus consonantibus constat, ut ‘est’. Quod si praecedentem
10brevem syllabam, quam una vocalis facit, sequentur
duae consonantes, fit syllaba positione longa, ut ‘Acrisioneis’.
Item fit positione longa, si vocalis in duplicem desinit litteram,
ut ‘nox erat’, aut si praemissa uocalis praecedat duplicem graecam,
ut ‘Mezentius’. Interdum autem brevis syllaba, qua pars
15orationis terminatur, pro longa ponitur, ut:
‘omnia vincit amor, et nos cedamus amori’.
Quod genus syllabae inter longas vel omnino refugiendum
vel parcissime usurpandum est, quamvis et apud Vergilium non
rarissimum, apud Homerum vero frequentissimum reperiatur.
720Communis vero syllaba fit, cum productam vocalem
sequitur vocalis, ut:
‘te Corydon, o Alexi’;
item cum duas vocales inter se coniunctas consequitur vocalis, ut:
‘insulae Ionio in magno’.
Positam etiam communem apud Vergilium videmus eam
5syllabam, quae in ‘‑c’ litteram desinit ‹ita›, ut eam vocalis consequatur:
nam cum dicit ‘hoc erat’, longam eam syllabam constituit,
quae in ‘‑c’ desinit; cum autem dicit ‘solus hic’, brevem eandem
syllabam conlocat. Est etiam communis syllaba, cum praecedens
in vocalem desinit, sequens autem syllaba ita habet duas
10consonantes, ut prior sit muta et sequens liquida, ut:
‘vasto Cyclopis in antro’
‹et:
‘vastosque ab rupe Cyclopas’›.
8Atque haec quidem de syllabis dixisse satis sit. Nunc
15pedum distinctionem et varietatem persequamur. |
3DE PEDIBUS
‹...›
1Pentasyllabos etiam quidam et hexasyllabos pedes,
quos Graeci sy[n]zygias vocant, faciendos crediderunt, quorum
nobis superflua et inanis opera repudianda est, cum eorum
etiam pedum, quos supra enumeravimus, conplures ab omni
metrica disciplina alieni sint.
2Ex his enim pedibus, qui ex brevibus aut ex longis
5syllabis ita conficiuntur, ut in his brevitatis et longitudinis varietas
nulla sit, nisi ex longis et brevibus syllabis temperati
adiungantur pedes, metrum omnino effici non potest. Nam
cum ars musica, quae est in omni vocis sono moderationis ac
suavitatis inventrix, metricae quoque rationis princeps ac magistra
10sit, eadem vero ita nervos testudini adiunxerit, ut eorum
alii acutum, alii gravem sonum redderent, eandemque vocum
distinctionem tibiarum foraminibus aptaverit, videlicet quod
canendi dulcedo sine hac varietate existere nulla possit, is, qui
ex his pedibus, qui solas in se breves aut solas longas syllabas
15habebunt, effici posse metrum existimabit, ab omni musica
doctrina transversus fertur et devius.
3At vero ex viginti et octo pedum numero, quot supra
declaravimus, qui metris utiles sint ut appareat, ipsa primum
metrorum genera quae sint, demonstrandum nobis est; post,
20qui metris aut conveniant aut ab his discrepent, explicandum.
4DE METRO DACTYLICO
1Sunt igitur metrorum genera haec: dactylicum, iambicum,
trochaicum, anapaesticum, choriambicum, antispasticum,
ionicum a maiore, ionicum a minore. Siquid ergo praeter
0, 5haec, quod non ad certam pedum legem, sed ad temporum
rationem modumque referatur, vel scribit quispiam vel ab alio
scriptum leget, id non metrum, sed rhythmon esse sciat, hisque
ex|ceptis metris octo, quae sunt a nobis enumerata, nullum
aliud, etiamsi a quoquam certi ac definiti pedes attribuantur,
10aut eam quae sit digna carmine suavitatem habiturum ‹aut›
omnino metrum esse dicendum.
2Quod cum ita sit, de ipsis iam pedibus a nobis disserendum
est, ut ‹quibus› nullus omnino ad aliquod metrum
pateat acessus, qui[bus] interdum admittantur, qui sua vi atque
15natura metrorum rationem expleant, palam omnibus perspiciendum
constituamus. Sunt igitur penitus repudiandi longeque
removendi: ‹ex disyllabis, pyrrichius;› ex trisyllabis,
‹tribrachys›, molossus, amphibrachys, amphimacrus, ‹bacchius›,
palimbacchius; ex quadrisyllabis, proceleumaticus, dispondius,
20diiambus, ditrochaeus, paeones omnesque epitriti.
Ex quo apparet octo his metris, de quibus est dictum, novem
pedes ita attributos, ut eorum praecipue inter se coniunctione
uniuscuiusque metri vis contineatur. Qui quidem pedes hi
sunt: spondius, iambus, trochaeus, [pyrrichius] dactylus, anapaestus,
5choriambus, antispastus, ionicus a maiore, ionicus a
minore; amphimacrus et bacchius rarissime, tribrachys vero
aliquanto frequentius, sed precarium magis quam necessarium
in metris locum obtinent.
Quotation layer
cf. Verg. Aen. 1, 1 cf. Verg. Aen. 1, 159 cf. Verg. Aen. 7, 410 cf. Verg. Aen. 3, 147; et 4, 522 Verg. Aen. 8, 26 -. Verg. ecl. 10, 69
-. Verg. ecl. 2, 65 -. Verg. Aen. 3, 211 -. Verg. Aen. 2, 664 -. Verg. Aen. 4, 22 -. Verg. Aen. 3, 647 -. Verg. Aen. 3, 617
Critical apparatus
excipiatur] excipiantur P; excipitur κconstat] consistat ε; om. Squam] om. δfacit] om. δut Acrisioneis Heusinger: om. η; ut hac res W; ut ac res P; ut acres S U V; ut arces M; ut agros Keillitteram] consonantem litteram κ Mvincit] vicit W δet] ut γparcissime usurpandum] parcissime metrum usurpandum κcommunis corr. alia manus U: communi P R Sproductam] producta P Rte] te goridono W; tegori dono V; ae coridon o SPositam] positam positam γ; om. delevit eadem manus Wvidemus] vidimus V; videamus P S T Uita suppl. Keilconsequatur] sequatur δ hoc] hoc erat alma parens κ M sol] solis η; solus hic inflexit sensus V; solus hic inflexit sensux M; hic solus inflexit sensus w‘vasto Cyclopis in antro’ ‹et] vasto cyclopis in antro atque codd.; vasto cyclopes in antro atque κdixisse satis sit] satis dixisse nunc cf. 6, 11 (p. 35, 1) W δ; satis dixisse sufficiat nunc cf. 6, 11 (p. 35, 1) Vet varietatem] ut varietatem R; aut varietatem T; varietatemque Mpersequamur] prosequamur S M; consequamur γDE PEDIBUS] IN NOMINE DEI SUMMI INCIPIT DE PEDIBUS S; om. MHeusingersy[n]zygias Heusinger: synzygias codd.supra Heusinger: saepe codd.enumeravimus] enumerabimus P Uconplures Keil: quam plures codd.sint] sunt R Menim Keil: autem codd.; om. Min] om. γ Madiungantur] adiunguntur εeadem] eandem δtestudini] testudinis γ; testiatudine Madiunxerit] adiunxerat κalii acutum alii gravem w: alii gravem acutum alii M; alii gravem P; alii acutum gravem aliis exp. eadem manus Waptaverit Klotz: aptaverint codd.; aptaverunt Mis, qui
] his qui W P R T; hisque S U; quia Vin se breves Keil: inter breves β; inter se breves Meffici posse] effici non posse κexistimabit R: existimavit cett.ab omni] ut ab omni γAt] aut γquot Heusinger: quod codd.metris] metri P R S Uutiles] utile W Rappareat] appareant ε Msint] sunt R S T Uexplicandum.] explicandum. Explicit de pedibus SDE METRIS w: DE METRIS OCTO W; INCIPIT LIBER MALLII THEODORI DE METRO S; om. θ Mhaec] octo w; octo haec V M; octo Canapaesticum] anapestum γscribit] scribi γleget] legit w θ M; lege R; legerit Vrhythmon] arithmon δ; rithmum Ehisque
] hisquae W P U; his Vac Heusinger: aut codd.digna] dignam γ εcarmine] carminis γaut suppl. Heusingerquibus suppl. Heusingeraliquod corr. alia manus U: aliquo ε; aliquid Mqui[bus] Heusinger: quibus codd.admittantur] admittuntur C Msua vi atque
] suavia W; suavitate κ; suavitatem θ Mnatura] naturae θperspiciendum
] prespiciendum W S U; praespiciendum P T; respiciendum R; prospiciendum C Mex disyllabis pyrrichius suppl. Keiltribrachys suppl. Keilmolossus] molossos W U; moloses Rbacchius suppl. Keilita] om. θmetri] ratio κ Mvis] bis W; his Vpyrrichius] secl. Keilaliquanto M: aliquando cett.frequentius] frequentior P S T U θ M; frequenter Robtinent] obtinet δ θ M; hic desinit sine subscriptione V