Ps. Aug. reg. 1, 50 - 1, 59
1Exit genus commune in ‘or’, ut ‘maior’, ‘memor’. Sed
2‘memoris’ alia regula est: non admittit genus neutrum in ‘us’, quomodo
3‘maior’ admittit in neutro ‘maius’: nom. ‘hic’ et ‘haec memor’,
4gen. ‘huius memoris’, dat. ‘huic memori’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc
5memorem’, voc. ‘o memor’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab hac memori’ et
6plur. nom. ‘hi’ et ‘hae memores’, gen. ‘horum’ et ‘harum memorum’,
7dat. ‘his memoribus’, acc. ‘hos’ et ‘has memores’, voc. ‘o memores’,
8abl. ‘ab his memoribus’. Admittit et neutrum, sed [non] in
9regulam generis omnis, ut ‘hoc memor’, unde et Virgilius
10‘tum siquod non aequo foedere amantes
11curae numen habet, iustumque memorque precatur’.
12Pluralem non admittit, inde non est generis omnis: neque enim
13dicimus | ‘memora’ vel ‘memoria numina’. Similiter declinabis
14‘auctorem’: ‘hic et haec auctor’, ut ait Iuno
15‘auctor ego audendi’,
16‘hi et hae auctores’.
8De genere omni. Exit genus omne in ‘ax’, ‘ex’, ‘ix’, ‘ox’,
9‘ux’, ‘ans’, ‘ens’, ‘ons’, ‘ar’, ‘ers’, ‘ors’, ‘us’, ‘es’, ‘am’.
1, 10In ‘ax’, ‹ut ‘pertinax’›: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc pertinax’,
11gen. ‘huius pertinacis’, dat. ‘huic pertinaci’, acc. ‘hunc’ et
12‘hanc pertinacem’ et ‘hoc pertinax’, voc. ‘o pertinax’, abl. ‘ab hoc’
13et ‘ab hac’ et ‘ab hoc pertinaci’ et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae pertinaces’
14et ‘haec pertinacia’, gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum pertinacium’,
15dat. ‘his pertinacibus’, acc. ‘hos’ et ‘has pertinaces’ et
16‘haec pertinacia’, voc. ‘o pertinaces’ et ‘o pertinacia’, abl. ‘ab his
17pertinacibus’. Ad hanc formulam declinantur ‘efficax’, ‘tenax’,
18‘pervicax’, ‘dicax’, ‘sequax’, ‘rapax’, ‘mordax’, ‘capax’, ‘furax’,
19‘emax’, ‘fallax’, ‘mendax’, ‘nugax’, ‘vivax’ et talia. Haec omnia
20ablativum singularem in ‘i’ mittunt.
1Exit item genus omne in ‘ex’ secundum ordinem regularum
2supra ordinatarum, ut ‘simplex’: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc
3simplex’, gen. ‘huius simplicis’, dat. ‘huic simplici’, acc. ‘hunc’ et
4‘hanc simplicem’ et ‘hoc simplex’, voc. ‘o simplex’, abl. ‘ab hoc’
1, 5et ‘ab hac’ et ‘ab hoc simplici’ et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae simplices’
6et ‘haec simplicia’, gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum simplicium’,
7dat. ‘his simplicibus’, acc. ‘hos’ et ‘has simplices’ et ‘haec
8simplicia’, voc. ‘o simplices’ et ‘o simplicia’, abl. ‘ab his simplicibus’.
9Ad hanc formam declinatur ‘duplex’, ‘triplex’, ‘quadruplex’,
10‘quinquiplex’, ‘sexiplex’; ‘septuplex’ exclusum est, quia
11aphonum est: ‘septemplex’ Latinum est, quod declinatur ut superiora.
9Ex regula ‘ix’ ‘felix’, quod sic declinatur: nom. ‘hic’ et
1, 10‘haec’ et ‘hoc felix’, gen. ‘huius felicis’, dat. ‘huic felici’, acc. ‘hunc’
11et ‘hanc felicem’ et ‘hoc felix’, voc. ‘o felix’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab
12hac’ et ‘ab hoc felici’ (a sono generis neutri; a propriis nominibus
13in ‘e’ exit, ‘ab hoc Felice’, et generis est masculini) et plur.
14nom. ‘hi’ et ‘hae felices’ et ‘haec felicia’, gen. ‘horum’ et ‘harum’
15et ‘horum felicium’, dat. ‘his felicibus’, acc. ‘hos’ et ‘has felices’ et
16‘haec felicia’, voc. ‘o felices’ et ‘o felicia’, abl. ‘ab his felicibus’. Ad
17hanc regulam declinatur ‘pernix’ (quod significat ‘velocem’).
18Ex regula ‘ox’, ut ‘ferox’; declinatur sic: nom. ‘hic’ et
19‘haec’ et ‘hoc ferox’, gen. ‘huius ferocis’, dat. ‘huic feroci’, acc.
20‘hunc’ et ‘hanc ferocem’ et ‘hoc ferox’, voc. ‘o ferox’, abl. ‘ab hoc’
21et ‘ab hac’ et ‘ab hoc feroci’ (ex sono generis masculini et feminini
22‘ab hoc Feroce’) et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae feroces’ et ‘haec
23ferocia’, gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum ferocium’, dat. ‘his
24ferocibus’, acc. ‘hos’ et ‘has feroces’ et ‘haec ferocia’, voc. ‘o feroces’
25et ‘o ferocia’, abl. ‘ab his ferocibus’. Ad hanc formam declinatur
26‘atrox’, ‘velox’.
1Ex regula ‘ux’ unum nomen est, ut ‘trux’ (id est ‘asper’):
2nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc trux’, gen. ‘huius trucis’, dat. ‘huic
3truci’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc trucem’ et ‘hoc trux’, voc. ‘o trux’, abl.
4‘ab hoc’ et ‘ab hac’ et ‘ab hoc truci’ (a sono generis neutri) et
1, 5plur. nom. ‘hi’ et ‘hae truces’ et ‘haec trucia’, gen. ‘horum’ et
6‘harum’ et ‘horum trucium’ (a sono generis neutri), dat. ‘his trucibus’,
7acc. ‘hos’ et ‘has truces’ et ‘haec trucia’, voc. ‘o truces’ et ‘o
8trucia’, abl. ‘ab his trucibus’.
9Ex regula ‘ans’, ut ‘praestans’: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc
10praestans’, gen. ‘huius praestantis’, dat. ‘huic praestanti’, acc.
11‘hunc’ et ‘hanc praestantem’ et ‘hoc praestans’, voc. ‘o praestans’,
12abl. ‘ab hoc’ et ‘ab hac’ et ‘ab hoc praestanti’ (ex sono generis
13neutri) et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae praestantes’ et ‘haec praestantia’,
14gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum praestantium’ (a sono
15generis neutri), dat. ‘his praestantibus’, acc. ‘hos’ et ‘has praestantes’
16et ‘haec praestantia’, voc. ‘o praestantes’ et ‘o praestantia’,
17abl. ‘ab his praestantibus’. Ad hanc formam declinatur
18‘amans’, ‘clamans’, ‘cantans’, ‘luctans’, ‘constans’, ‘prostans’, ‘reg
19nans’, ‘pugnans’, | ‘mirans’, ‘minans’, ‘miserans’, ‘aestuans’, ‘versans’
20et talia.
1Ex regula ‘ens’, ut ‘amens’: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc
2amens’, gen. ‘huius amentis’, dat. ‘huic amenti’, acc. ‘hunc’ et
3‘hanc amentem’ et ‘hoc amens’, voc. ‘o amens’, abl. ‘ab hoc’ et
4‘ab hac’ et ‘ab hoc amenti’ (a sono generis neutri similiter ut
1, 5superius) et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae amentes’ et ‘haec amentia’,
6gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum amentium’ (a sono generis
7neutri), dat. ‘his amentibus’, acc. ‘hos’ et ‘has amentes’ et ‘haec
8amentia’, voc. ‘o amentes’ et ‘o amentia’, abl. ‘ab his amentibus’.
9Ad hanc formulam declinatur ‘vehemens’, ‘potens’, ‘impotens’,
10‘praepotens’, ‘prudens’, ‘imprudens’, ‘pudens’, ‘impudens’, ‘frequens’,
11‘infrequens’, ‘sedens’, ‘haerens’, ‘moriens’, ‘merens’, ‘tenens’,
12‘egens’, ‘ferens’, ‘cedens’, ‘sequens’, ‘sapiens’, ‘insipiens’,
13‘desipiens’ et talia.
5Ex regula ‘ons’, ut ‘sons’ (quod significat ‘nocentem’):
6nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc sons’, gen. ‘huius sontis’, dat. ‘huic
7sonti’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc sontem’ et ‘hoc sons’, voc. ‘o sons’, abl.
8‘ab hoc’ et ‘ab hac’ et ‘ab hoc sonti’ (a sono generis neutri) et
9plur. nom. ‘hi’ et ‘hae sontes’ et ‘haec sontia’, gen. ‘horum’ et
1, 10‘harum’ et ‘horum sontium’ (a sono generis neutri), dat. ‘his sontibus’,
11acc. ‘hos’ et ‘has sontes’ et ‘haec sontia’, voc. ‘o sontes’ et
12‘o sontia’, abl. ‘ab his sontibus’. Ad hanc regulam declinatur ‘insons’
13(id est ‘innocens’). Haec duo sunt tantum generis omnis.
Critical apparatus
memoris alia E O: memor alia V; memor si alia F; memor si talis Keilnon α: consensus codd. βF: nam Omaius β: consensus codd. EV ς: consensus edd. UKAGRH: ut maius F; manus O[non]] vd.comm. hoc memor E O A G R H: hoc memores V; haec memores F; hoc memor memoris K; hoc memor ris Usiquod O ς: consensus edd. UKAGRH: sit quod α: consensus codd. βFaequo foedere β: consensus codd. EV O ς: consensus edd. UKAGRH: equos edere Famantes β: consensus codd. EV O ς: consensus edd. UKAGRH: amentes F; amantis Keilcurae numen ς: consensus edd. UKAGRH: curae nomen V F O; cur enominabit Enumina V ς: consensus edd. UKAGRH: nomina E F Oait pc O H: ad β: consensus codd. EV; at Fego A: ergo Oaudendi ς: consensus edd. UKAGRH: audiendi ω: consensus codd. Oαde genere O: item de genere α: consensus codd. βFexit genus omne U A G R H: genus omne exit K; exit ω: consensus codd. Oαin ax ex ix ox ux Martorelli: in ax in ex in ix in ox in ux ω: consensus codd. Oαar Keil: ars ω: consensus codd. Oαus es am O: am us es α: consensus codd. βF‹ut ‘pertinax’›] ut ‘pertinax’ add. Martorelliformulam V O: formam E Fdeclinantur Martorelli: declinabis V ς: consensus edd. UKAGRH; declinatur E; declinabitur F O; declinabuntur Keilrapax α: consensus codd. βF: sapax O huc transposuit Martorelli: ablativum singularem codd.; alia α: consensus codd. βFomne E F: omnes V; omnem Osupra ordinatarum α: consensus codd. βF: preordinatarum Odeclinatur E F O: declinantur Vquinquiplex F Keil: quinqueplex β: consensus codd. EV Osexiplex β: consensus codd. EV: sexuplex F Keil; sexipes Oseptuplex R H: om. ω: consensus codd. Oαafonum est (i.e. aph-) β: consensus codd. EV: om. F Keil; adfurmum est Oseptemplex O P: sedtemplex β: consensus codd. EV; septimplex F Keilsuperiora O: superius α: consensus codd. βFsic β: consensus codd. EV O: om. F Keil(a sono generis neutri; a propriis nominibus in ‘e’ exit, ‘ab hoc Felice’, et generis est masculini) O ς: consensus edd. UKAGRH: felicibus α: consensus codd. βF; sono α: consensus codd. βF; felici α: consensus codd. βF; om. Oferoci O ς: consensus edd. UKAGRH: feroce α: consensus codd. βFab hoc feroce O: om. α: consensus codd. βFgen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum ferocium’, dat. ‘his ferocibus’, acc. ‘hos’ et ‘has feroces’ et ‘haec ferocia’ α: consensus codd. βF: om. Odeclinatur E O: declinantur V; declinabitur F Keil(id est ‘asper’)] om. ς: consensus edd. UKAGRH Keila sono generis neutri α: consensus codd. βF: om. Odeclinatur E F O P: declinantur Vprostans ς: consensus edd. UKAGRH: prestans E F; om. V Omirans α: consensus codd. βF: om. Otalia O: alia α: consensus codd. βFamens F O P: mens β: consensus codd. EVut superius O: om. α: consensus codd. βFformulam V pc E O: formam ac E F Keildeclinatur E F O: declinantur V Keilvehemens O: ut haec mens β: consensus codd. EV; ut haec demens F; demens ς: consensus edd. UKAGRH Keil‘moriens’, ‘merens’, ‘tenens’, ‘egens’, ‘ferens’, ‘cedens’, ‘sequens’, ‘sapiens’, ‘insipiens’ α: consensus codd. βF: om. O; secubens V; secuvens E F ac M; saeviens U A G R H Keildesipiens β: consensus codd. EV O: decipiens F Keilnocentem O: om. H Keil; nocens α: consensus codd. βF(id est ‘innocens’)] [id est ‘innocens’] Keilsunt tantum β: consensus codd. EV O ς: consensus edd. UKAGRH: tantum sunt F Keil