Ps. Aug. reg. 1, 60 - 1, 69
14Ex regula ‘ar’, ut ‘par’: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc par’,
15gen. ‘huius paris’, dat. ‘huic pari’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc parem’ et
16‘hoc par’, voc. ‘o par’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab hac’ et ‘ab hoc pari’ (a
17sono generis neutri) et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae pares’ et ‘haec paria’,
18gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum parium’, dat. ‘his paribus’,
19acc. ‘hos’ et ‘has pares’ et ‘haec paria’, voc. ‘o pares’ et ‘o paria’,
20abl. ‘ab his paribus’. Ad hanc formam declinatur ‘impar’ et ‘suppar’,
21quae sola tria sunt generis omnis.
22Ex regula ‘ers’, ut ‘iners’: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc iners’,
23gen. ‘huius inertis’, dat. ‘huic inerti’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc inertem’
24et ‘hoc iners’, voc. ‘o iners’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab hac’ et ‘ab hoc
25inerti’ et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae inertes’ et ‘haec inertia’, gen.
26‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum inertium’, dat. ‘his inertibus’, acc.
27‘hos’ et ‘has inertes’ et ‘haec inertia’, voc. ‘o inertes’ et ‘o inertia’,
28abl. ‘ab his inertibus’. Ad hanc formam declinatur et ‘sollers’.
1Ex regula ‘ors’, ut ‘vecors’: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc vecors’,
2gen. ‘huius vecordis’, dat. ‘huic vecordi’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc
3vecordem’ et ‘hoc vecors’, voc. ‘o vecors’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab hac’
4et ‘ab hoc vecordi’ (similiter a sono generis neutri) et plur. nom.
1, 5‘hi’ et ‘hae vecordes’ et ‘haec vecordia’, gen. ‘horum’ et ‘harum’
6et ‘horum vecordium’, dat. ‘his vecordibus’, acc. ‘hos’ et ‘has vecordes’
7et ‘haec vecordia’, voc. ‘o vecordes’ et ‘o vecordia’, abl.
8‘ab his vecordibus’. Ad hanc regulam declinatur ‘excors’, ‘consors’,
9‘dissors’, sed haec duo, id est ‘consors’ et ‘dissors’, in genitivo
10singulari ‘tis’ syllabam habent, ut ‘consortis’, ‘dissortis’. ‘Dissors’
11enim dicitur dissimilis sortis.
12Ex regula ‘us’, ut ‘vetus’; declinatur sic: nom. ‘hic’ et ‘haec’
13et ‘hoc vetus’, gen. ‘huius veteris’, dat. ‘huic veteri’, acc. ‘hunc’ et
14‘hanc veterem’ et ‘hoc vetus’, voc. ‘o vetus’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab
15hac’ et ‘ab hoc veteri’ (a sono generis neutri) et plur. nom. ‘hi’ et
16‘hae veteres’ et ‘haec vetera’, gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum
17veterum’, dat. ‘his veteribus’, acc. ‘hos’ et ‘has veteres’ et ‘haec
18vetera’, voc. ‘o veteres’ et ‘o vetera’, abl. ‘ab his veteribus’. Hoc
19solum nomen est generis omnis.
20Ex regula ‘es’, ut ‘teres’ (quod est ‘rotundum’); declinatur
21‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc teres’ [dictum a terendo].
1Ex regula ‘am’, ‹ut ‘nequam’›; aptotum est (uno enim
2sono declinantur omnes casus per omnia genera); declinatur
3autem sic: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc nequam’, gen. ‘huius nequam’,
4dat. ‘huic nequam’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc’ et ‘hoc nequam’,
1, 5voc. ‘o nequam’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab hac’ et ‘ab hoc nequam’ et
6plur. nom. ‘hi’ et ‘hae’ et ‘haec nequam’, gen. ‘horum’ et ‘harum’
7et ‘horum nequam,’ dat. ‘his nequam’, acc. ‘hos’ et ‘has’ et ‘haec
8nequam’, voc. ‘o nequam’, abl. ‘ab his nequam’.
1‹De genere epicoeno›. Est autem genus epicoenon, quo
2sub uno arti|culo intellegitur uterque sexus, ut puta ‘hic passer’:
3iam sub uno articulo qui sonat ‘hic’, illic est et femina. Declinatur
4num. sing. nom. ‘hic passer’, gen. ‘huius passeris’, dat. ‘huic
1, 5passeri’, acc. ‘hunc passerem’, voc. ‘o passer’, abl. ‘ab hoc passere’
6et plur. nom. ‘hi passeres’, gen. ‘horum passerum’, dat. ‘his passeribus’,
7acc. ‘hos passeres’, voc. ‘o passeres’, abl. ‘ab his passeribus’.
8Sic ‘haec aquila’: iam sub uno articulo qui sonat ‘haec’, ibi
9et masculum intellegimus. Sic ‘haec tigris’: sub sono ‘haec’ intellegitur
10et masculus. Sic et ‘haec hirundo’: ibi intellegis et masculum.
11Sic ‘hic struthio’: ibi intellegis et feminam. Sic et ‘sorex’,
12‘stellio’, ‘musca’. Ergo hoc interest inter genus commune et epicoenon,
13quod in communi pro qualitate sexus articulos damus,
14ut ‘hic’ et ‘haec canis’, in epicoeno non possumus hoc facere, sed
15unum articulum utrique sexui damus. Est inter genus commune
16et epicoenon deinde alia differentia, quia in genere communi
17et homines sunt et pecora, in epicoeno pecora tantum, quod
18in genere communi ambo articuli sunt, id est ‘hic’ et ‘haec’,
19qui nomen unum communicant, ut ‘hic’ et ‘haec canis’, [in] epicoenon
20autem cum articulo uno communicat nomen masculinum
21et femininum (cum enim dico ‘hic passer’, sub ipso articulo
22qui sonat ‘hic’ intellegitur et femina; sic in nomine generis
23neutri, quod est ‘hoc pecus’, sub articulo qui sonat ‘hoc’ intellegitur
24et femina, ut Virgilius ait
25‘lenta salix feto pecori’;
26ecce in pecore, licet sit genus neutrum, auditur illic et genus
27femininum, cum dixit ‘feto pecori’, id est ‘gravido’).
1Nunc dicendum de nominibus quae aut numeri sunt
2tantum singularis aut numeri tantum pluralis. In masculino tantum
3pluralia, ut ‘cancelli’, ‘Manes’, ‘Penates’; in feminino tantum
4pluralia, ut ‘thermae’, ‘exequiae’, ‘insidiae’, ‘divitiae’, ‘nundinae’,
1, 5‘kalendae’; item in nominibus civitatum ‘Amyclae’, ‘Thenae’,
6‘Athenae’, ‘Syracusae’, ‘Thebae’, ‘Tubunae’, ‘Saldae’, ‘Abitinae’,
7‘Macomades’, ‘Cales’, ‘Carrae’, ‘Assirae’, ‘Lares’, ‘Furni’,
8‘Tuni’, quae loca ‘Tunes’ dicuntur, et alia similia; in neutro tantum
9singularia ‘aurum’, ‘argentum’, ‘plumbum’, ‘stagnum’, ‘piper’,
10‘triticum’, ‘oleum’, ‘vinum’, quamquam Virgilius ‘vina’ et
11Cicero rarius dixit, ‘liquamen’, ‘hordeum’, cui Virgilius solus
12poetica licentia dedit plurale‹m›, ut
13‘serite hordea campis’
14et alia; in neutro tantum pluralia ‘castra’, ‘moenia’, ‘arma’, ‘exta’
15(id est ‘viscera’), ‘Bactra’ (quae est civitas Parthiae); ergo et haec
16civitas generis neutri est numero tantum plurali.
7Sane sunt nomina sub duplici enuntiatione, ut ‘tribunus
8militum’, ‘praefectus urbi’, ‘praefectus fundis’, ‘praefectus annonae’,
9‘praefectus vigilibus’, ‘plebis scitum’, ‘senatus consultum’,
1, 10quorum nominum una pars declinatur, altera non declinatur, ut
11puta ‘prefectus vigilibus’: nominativus ipse flectitur per casus,
12‘praefectus’, ‘praefecti’, ‘praefecto’, ‘praefectum’, ‘praefecte’, ‘a
13praefecto’; ‘vigilibus’ sic manet nec flectitur. Sic ‘senatus
14con|sultum’, ‘hoc consultum’, ‘huius consulti’, ‘huic consulto’,
15‘hoc consultum’, ‘o consultum’, ‘ab hoc consulto’; ‘senatus’
16autem genitivus est, hic non flectitur.
17De nomine, quantum rudi conveniebat, planius exposuimus;
18nunc de pronomine est dicendum, quae est secunda pars
19de octo partibus orationis.
Critical apparatus
sola tria ς: consensus edd. UKAGRH: solitaria ω: consensus codd. Oαab hoc et ab hac et ab hoc inerti α: consensus codd. βF: ab hoc et ab hac et ab hoc inerte e neutro inerti Oad hanc formam declinatur et sollers O: om. α: consensus codd. βFab hoc et ab hac et ab hoc vecordi α: consensus codd. βF: ab hoc et ab hac vecorde et ab hoc vecordi Osimiliter a sono generis neutri O: a genere neutro α: consensus codd. βFdeclinatur E F O: declinantur Vconsors dissors pc V E O: concors discors ac V F; concors discors consors dissors U G H Keil; dissors A R; quisors dissors dissortis Ksed haec duo, id est ‘consors’ et ‘dissors’, in genitivo singulari ‘tis’ syllabam habent, ut ‘consortis’, ‘dissortis’. ‘Dissors’ α: consensus codd. βF: om. Oenim ω: consensus codd. Oα: autem ς: consensus edd. UKAGRH Keildecinatur E F: declinantur V; om. Onomen est O Keil: est nomen V; nominativus est E; nomen F; nomen is us est ς: consensus edd. UKAGRHomnis α: consensus codd. βF: communis Oex regula O K: om. α: consensus codd. βFteres α: consensus codd. βF: terres O(quod est ‘rotundum’)] [quod est ‘rotundum’] Keildeclinatur E F O P: declinantur V[dictum a terendo] Keil: am β: consensus codd. EV O Keil: autem F‘nequam’] nequam ς: consensus edd. UKAGRH Keil; om. ω: consensus codd. Oαaptotum V O: obtatam E; aptoton F Keiluno α: consensus codd. βF: non Odeclinantur V O ς: consensus edd. UKAGRH: declinatur E F Keildeclinatur autem sic: nom. ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc nequam’, gen. ‘huius nequam’, dat. ‘huic nequam’, acc. ‘hunc’ et ‘hanc’ et ‘hoc nequam’, voc. ‘o nequam’, abl. ‘ab hoc’ et ‘ab hac’ et ‘ab hoc nequam’ et plur. nom. ‘hi’ et ‘hae’ et ‘haec nequam’, gen. ‘horum’ et ‘harum’ et ‘horum nequam,’ dat. ‘his nequam’, acc. ‘hos’ et ‘has’ et ‘haec nequam’, voc. ‘o nequam’, abl. ‘ab his nequam’ ω: consensus codd. Oα: om. R H Keil; declinantur ac V F Oautem α: consensus codd. βF: om. Oquo H Keil: quod ω: consensus codd. Oαuno V A G R H: hoc E F Oqui Keil: quo α: consensus codd. βF; quod Osic O H: sed α: consensus codd. βFhaec O: et haec α: consensus codd. βFiam β: consensus codd. EV O: om. F Keilqui Keil: quo ω: consensus codd. Oαhaec α: consensus codd. βF: om. Osub sono haec intellegitur β: consensus codd. EV O: sub sono F; sub quo sono intellegitur ς: consensus edd. UKAGRH Keilet O ς: consensus edd. UKAGRH: om. α: consensus codd. βFsic et haec hirundo ibi intellegis et masculum α: consensus codd. βF: om. O; intellegitur V; intellegitis Fhic α: consensus codd. βF: et Ointellegis E O: intellegitur V; intellegitis Fet O: om. α: consensus codd. βFsorex β: consensus codd. EV: sorix F; surrex Ostellio O: stilio β: consensus codd. EV; stelio Fet α: consensus codd. βF: om. Oquod in communi pro qualitate sexus articulos damus, ut ‘hic’ et ‘haec canis’, in epicoeno non possumus hoc facere, sed unum articulum utrique sexui damus. Est inter genus commune et epicoenon O: vd. comm. om. α: consensus codd. βF; epycinon Oepicoeno ς: consensus edd. UKAGRH: [deinde alia differentia, quia in genere communi et homines sunt et pecora, in epicoeno pecora tantum] Keil; epichenon V; epycenon E; epicoenon F; epicynon Oqui Martorelli: om. Keil; cum ω: consensus codd. Oαin ω: consensus codd. Oα: om. ς: consensus edd. UKAGRH Keilnomen masculinum et femininum O: nomen femininum est V; nomen feminum est E; nomen femininum et F; nomen femininum ut ς: consensus edd. UKAGRH; masculum et feminam ut Keilenim O: om. α: consensus codd. βFsic in nomine generis neutri, quod est ‘hoc pecus’, sub articulo qui sonat ‘hoc’ intellegitur et femina α: consensus codd. βF: om. O; articulo α: consensus codd. βFecce in β: consensus codd. EV O: et in F Keilfemininum ω: consensus codd. Oα: feminum Keilin masculino tantum pluralia Keil: in masculino tantum plurali O K; om. α: consensus codd. βFpluralia Keil: plurali ω: consensus codd. Oαitem P: idem V; id. et E; id est F; et Oamyclae Keil: amicle α: consensus codd. βF; amychae Othenae athenae syracusae thebae ς: consensus edd. UKAGRH: athenae syracusae thebae O; teneat tene siracus etebe β: consensus codd. EV; teneat tenes iracusae tebae Ftubunae β: consensus codd. EV O: tubenae F; tuburnae ς: consensus edd. UKAGRH Keilabitinae β: consensus codd. EV: habitinae O; habitudine F; abiturae U K A G R Keil; habiturae Umacomades α: consensus codd. βF: machodes Ocarrae assirae lares O Keil: capreas ire lares V; carreas irelares E; carreasi relares Ffurni turni V O: furni tune E; furnitum F Keiltunes O: tunus V; tunos E F Keilalia α: consensus codd. βF: talia Osingularia H: singulari ω: consensus codd. Oαplumbum stagnum α: consensus codd. βF: stagnum plumbum Odixit liquamen hordeum cui Virgilius solus β: consensus codd. EV O: declinatur autem nominativus solus Fpluralem Martorelli: plurale β: consensus codd. EV; plurali F Keilalia ω: consensus codd. Oα: om. ς: consensus edd. UKAGRH Keil; an talia? Martorellipluralia pc V Keil: plurali ac V E F O(id est ‘viscera’)] [id est viscera] Keil(quae est civitas Parthiae)] [quae est civitas Parthiae] Keilhaec α: consensus codd. βF: hac Oflectitur α: consensus codd. βF: inflectitur Osic β: consensus codd. EV O: ut F Keilplanius β: consensus codd. EV O: plenius F Keil