Latin Grammarians Collection
ERC

Prisc. ars

Prisc. ars 18, 89, 1 - 18, 92, 2

8917Est tamen quando etiam in dubiis 8utuntur indicativo cum ‘si’ coniunctione, ut Vergilius in VIIII: 9‘aut si qua id fortuna vetabit, / absenti ferat inferias’, ‘vetabit’ 10pro ‘vetet’ dixit metri causa; nam in eodem sensu subiunctivo 11est usus: ‘si quis in adversum rapiat casusve deusve’. 212Est tamen quando per defectionem ‘si’, quomodo etiam ‘ut’, 13subiunctiva proferuntur et subaudiuntur supra dictae coniunctiones, 14ut Iuvenalis in I: ‘Graeculus esuriens in caelum, iusseris, 15ibit’, pro ‘si iusseris’; Statius in II Thebaidos: ‘mutatosque velint 16transumere cultus, / et Pallas deceat pharetras et Delia cristas’, 17pro ‘si velint’; 317Vergilius in VI: ‘tu quoque magnam / partem 18opere in tanto, sineret dolor, Icare, haberes’, deest ‘si’; Horatius 19in I carminum: ‘sapias, vina liques’, pro ‘si sapias’. 90118, 1Et sciendum quod, quomodo apud Graecos τὸ‘ἐάν’ subiunctivo, 18, 2τὸ ‘εἰ’ vero et indicativo et optativo et subiunctivo invenitur 18, 3coniunctum, sic et apud Latinos ‘si’ coniunctio, quae 18, 4utrumque demonstrat, quando consequentiam significat, sine 18, 5dubio indicativo adiungitur, ut ‘si ambulat, movetur; si vivit, 6spirat’; 26quando autem causalis est, magis subiunctivo (est 7tamen quando et indicativo consociatur), ut ‘si doceam, disce’ 8vel ‘discis’ vel ‘discas’ et ‘disces’ (et ‘si prodest tibi, fac’ et ‘facis’ 9et ‘facias’et ‘facies’). 91110Iste igitur modus, id est subiunctivus, ut breviter vim eius 11colligam, apud Latinos est quando dubitationem, est quando 12comprobationem, est quando possibilitatem significat, in qua 13sunt etiam illa quae ὑποθετικῶς, suppositive inducuntur. 213Dubitationem, 14ut Vergilius in III Aeneidos: ‘eloquar an sileam? 15Gemitus lacrimabilis imo / auditur tumulo’; idem in I: ‘o quam 16te memorem, virgo? Namque haut tibi vultus / m.’ (‘εἴποιμι 17ἄρα’); et Terentius in eunucho: ‘quid igitur faciam? Non eam, 18ne nunc quidem / cum accersor ultro? An potius ita me comparem / 19non perpeti meretricum contumelias?’ 319Approbationem, 20ut Vergilius in IIII Aeneidos: ‘si mihi non animo fixum immotumque 1sederet / ne cui me vinclo vellem sociare iugali, / 2postquam primus amor deceptam morte fefellit, / si non 3pertaesum thalami taedaeque fuisse[n]t, / huic uni forsan 4potui succumbere culpae’ 9214(‘fuisset’: ‘ἐγεγόνει ἄρα’; et notandum 5quod et ‘forsan’ dubitationis adverbium et ‘potui’ possibilitatis 6verbum cum infinito posuit, pro quibus sufficeret si subiunctivum 7posuisset, ‘huic uni succubuissem culpae’: docuit igitur 8poeta quae sit vis subiunctivi possibilitatem signifcantis); 29idem in eodem: ‘sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat / 10ante, pudor, quam te violo’ (‘optem’: ‘εὐχοίμην ἄν’), affirmative 11dixit; in eodem: ‘sese interea quando optima Dido / nesciat et 12tantos rumpi non speret amores’, ‘nesciat’ et ‘non speret’ 13affirmative dixit;

Critical apparatus

etiam] om. ψ J U s. l. add. X; etiam fort. recte Alcuin. exc. Prisc. 2, 19, 43indicativo] indicativis ψin VIIII] om. ψin I] om. ψGraeculus] graculus ψ corr. Zesuriens] esu ψ s. l. riens add. al. m. Zsi suppl. s. l. Z: om. ψin in hoc vb. des. frg. f. 1 v V: Item statius thebaidos ψdeceat ω: doceat fort. ex corruptis codd. Statianis post corr. F Q T X D L M O R U; deiciat EVergilius in VI] Item vergilius ψHoratius in I carminum] Item oratius ψvina ex Hor. post corr. J U: bina ωliques] liques ω; linques D F I O W X Y post corr. Q Rquod] om. ψsubiunctivo] subiunctivo ab hoc vb. inc. frg. f. 2r Vconiunctum] subiunctivum P; subiuncta Zconsociatur] sociatur ψ Uid est] om. ψ s. l. add. ·i· Zest quando dubitationem, est quando comprobationem suppl. al. m. Z: om. Z; id est confirmationem supra compr. Zὑποθετικῶς] om. ψut] om. ψin III Aeneidos] om. ψlacrimabilis] Iam criminabilis P; crimabilis la- s. l. add. Zin I] om. ψhaut (sed haut ibi corr. in haud tibi) D W post corr. ut vid. J: aut J L M P corr. in haud R T V Z; haud E F I O U X; aud corr. in haud Qm. sine dubio ω: om. ψ s. l. add. mortalis M Z; m linea superp. L Q R T V(‘εἴποιμι ἄρα’)] om. ψne] ne in hoc vb. des. frg. f. 2r Vaccersor] accessor ω corr. D R; accensor M; arcessor Oin IIII Aeneidos] om. ψvinclo] vinculo ψvellem suppl. s. l. al. m. Z: om. ψfefellit] fefellit ab hoc vb. inc. frg. f. 2 v Vfuisset e coni. β ζ J corr. in fuissent X Alcuin. exc. Prisc. 2, 21, 10: fuissent quod etiam praebent aliqui codd. Verg.; sed cf. infra § 92, 1 fuisset: ἐγεγόνει ἄρα ω D E I L O P Q Y Zuni] om. ψ ‘fui] om. ψ; fuissent corr. D O Z; εTεTONεI α χigitur ] enim ψvis] vim ψ corr. Zsignifcantis] habentis ψsed] set tantum V Hertzεὐχοίμην edd.: om. ψ; εYXOIMI e corr. Q ante corr. L; εYXOINI cf. ad 18, 85, 1 βουλοίμην α χ

Quotation layer

Verg. Aen. 9, 214-215Verg. Aen. 9, 211 Prisc. ars 18, 87, 1

Iuv. 3, 78Stat. Theb. 2, 242-243

Hor. carm. 1, 11, 6Verg. Aen. 6, 30-31

Ter. Eun. 46-48Verg. Aen. 1, 327-328Verg. Aen. 3, 39-40 Prisc. ars 16, 12, 3 et 18, 94, 1

Verg. Aen. 4, 15-19 fuisse[n]t] fuissent
 cf. Serv. auct. Aen. 4, 55

Verg. Aen. 4, 24 et 27Verg. Aen. 4, 291-292