Prisc. part.

6813-1913‘Tenebant’ quae pars orationis? Verbum activum perfectum 14indicativo modo dictum, temporis praeteriti imperfecti, numeri 15pluralis, personae tertiae, coniugationis secundae. Declina. ‘Teneo 16tenebam’ et cetera. Quam aliam formam facit hoc verbum? Frequentativam 17‘tento tentas’; composita ‘attineo, retineo, contineo, sustineo, 18pertineo, continens, continentia, retinaculum’; derivativa ‘tenax 19tenacis’. 20-69620‛Postquam res Asiae Priamique evertere gentem’ 21Scande versum. ‘Postquam res Asi aePria miquee vertere 22gentem’. Quas habet caesuras? Semiquinariam et semiseptenariam. 68, 1Quot figuras? Decem. Habet enim tres dactylos et duos spondeos. 68, 2Divide singulos pedes. ‘Postquam resAsi aePria miquee vertere 68, 3gentem’. Quot partes orationis habet hic versus? Septem. Quot 68, 4nomina? Quattuor. Quae? ‘Res, Asiae, Priami, gentem’. Quot verba? 68, 5Unum, ‘evertere’. Quid aliud? Adverbium ‘postquam’ et coniunctionem 6‘‑que’. 697-157‘Postquam’ quae pars orationis? Adverbium. Quid est adverbium? 8Pars orationis quae adiecta verbo significationem eius explanat 9atque implet. Quot accidunt adverbio? Significatio et figura. 10Comparatio enim non omnibus accidit adverbiis; accidentia vero 11debent generalia esse et communia omnibus speciebus eius dictionis 12cui accidunt. Ergo melius est pro comparatione addere accidentibus 13adverbio speciem. ‘Quaedam’ enim adverbiorum sunt 14‘πρωτότυπα’, id est primitiva vel primae positionis, ‘quae||dam’ derivativa. 15Primitiva ut ‘saepe, satis’, derivativa ut ‘saepius, satius’. 16-2416‘Postquam’ igitur cuius est significationis? Temporis. Cuius figurae? 17Compositae. Ex quibus? Ex duobus integris post et quam. Quem 18habet accentum? Si per se proferatur vel praepostere acutum, in 19versu autem gravem. Dic derivativum a ‘post’. ‘Posterus postera 20posterum posteritas’, huius comparativum ‘posterior’, superlativum 21‘postremus’; et aliud ‘posticus postica posticum’ et ‘postea’ et ‘posthaec’ 22et ‘postmodo’. ‘Postes’ quoque inde videntur dictae quod post fores 23stant, ‘postumus’ etiam ab hoc est compositum et ‘postliminium’ et 24‘pomoerium’ quasi ‘post murum’ et ‘posthabeo’. 25-701825‘Res’ quae pars orationis? Nomen. Quid est nomen? Pars orationis 26et cetera. Quot accidunt nomini? Quinque. Quae? Species 69, 1genus numerus figura casus. Cuius est speciei? Appellativorum 69, 2generalis; quamvis enim quidam grammatici incorporalia soleant 69, 3res dicere, tamen vera ratione omnia quae sunt sive corporalia sive 69, 4incorporalia res possunt nominari, sicut hic ‘res Asiae’ dixit pro 69, 5‘opes’, et ‘res publica’ et ‘res familiaris’ et ‘res uxoria’. Ergo, sicut supra 6diximus, significationem habet generalem et est primitivum. Fac 7igitur ex eo derivativum. ‘Recula’. Quidam et ‘reum’ inde dictum 8putant quod rei alicui obnoxius est. Cuius est generis? Feminini. 9Cur? Quia omnia nomina quintae declinationis feminina sunt excepto 10‘dies’, quod in singulari numero tam masculinum quam femininum 11invenitur, in plurali vero masculinum dumtaxat. Est etiam 12quod ab eo componitur, hoc est ‘meridies’, masculinum. Cur autem 13quintae est declinationis? In regulis quas de nomine scripsimus 14invenies. Cuius est numeri? Hic pluralis. Unde hoc possumus 15scire? Quia addidit ‘evertere’; verbum enim ‘everto’ accusativo singulari 16vel plurali necesse est adiungi. Singularis autem accusativus 17rem est. Cuius est figurae? Simplicis. Fac compositum ex eo quod 18est res. ‘Respublica, resuxoria’. Cuius est casus? Accusativi pluralis. 19-71619Omne autem nomen quintae declinationis nominativum singularem 20et vocativum et nominativum pluralem et accusativum et vocativum 21similem habet. Dic regulam in ‘‑es’ productam terminatorum 22nominum consonante antecedente. Omnia nomina in ‘‑es’ productam 23terminantia consonante antecedente tertiae sunt declinationis ut 70, 1‘Verres Verris, Ulixes Ulixis, Achilles Achillis’; et omnia pares habent 70, 2syllabas in nominativo et in genetivo exceptis ‘locuples locupletis, 70, 3merces mercedis, heres heredis, Ceres Cereris, pes pedis’ et praeterea 70, 4quintae declinationis ‘res rei, spes spei, fides fidei’. Antiqui vero et 70, 5‘plebes plebei’ dicebant quod nunc ‘plebs plebis’ dicimus et ‘fames 6famei’ quod nunc ‘famis’.|| 7-7287‘Asiae’ quae pars orationis? Nomen. Quale? Proprium. Omnia 8enim nomina provinciarum et urbium et montium et fluviorum et 9hominum et deorum vel aliarum rerum individuarum propria sunt. 10Cuius est speciei? Primitivae. Fac ab eo derivativum. ‘Asius Asia 11Asium’, nec mirum; in multis enim provinciarum nominibus invenis 12similia esse derivativa primitivis et appellativa propriis, ut ‘Italus’ 13proprium est et gentile. Similiter ‘Danaus, Latinus, Hispanus, Siculus’ 14et ‘Sicanus’. Dic et aliud derivativum ab eo quod est ‘Asia’. ‘Asianus’ 15et ‘Asiaticus’; et invicem supra dicta tria pro sese proferri possunt. 16Proprie autem ‘Asius’ et ‘Asiaticus’ possessiva sunt. Inveniuntur autem 17haec eadem etiam propria ut ‘Scipio Asiaticus, Asianus gentile, 18Asiaticus victoriae’. Cuius declinationis est ‘Asia’? Primae. Quare? 19Quia omnia in ‘‑a’ desinentia masculina vel feminina vel communia 20primae sunt declinationis. Cur, cum litterarum nulla mutatio facta 21sit, accentus mutatur? Quia ‘‑a’ finalis apud Graecos producitur, 22apud nos correpta est. Accentus quoque apud nos mutatio facta 23est; hoc tamen scire debemus, quod, sive temporis sive litterarum 24fiat in nominativo commutatio, melius facimus si accentum ad 71, 1latinitatem proferimus. Patronymica per omnes casus magis Graecorum 71, 2sibi defendunt accentum quia servant Graecum nominativum, 71, 3ut ‘Priamides Priamidae’. Licet tamen etiam in illis accentum 71, 4servare Latinum quae, cum sint Graeca, non tamen aliena videntur 71, 5formulis terminationum Latinarum ut ‘Creusa, Arethusa’; quae cum 6Latine proferantur licet ea etiam in nominativo circumflecti in 7paenultima syllaba. Non est tamen absurdum etsi Graecum accentum 8servabimus in nominativo dumtaxat. 729-199‘Priami’ quae pars orationis? Nomen. Quale? Proprium. Cuius 10speciei? Derivativae ἀπὸ τοῦ ‘πρίασθαι’. Fac ab eo derivativum 11possessivum. ‘Priameius Priameia Priameium’, patronymicum ‘Priamides, 12Priamis’. Cuius est generis? Masculini, numeri singularis, 13figurae simplicis, casus genetivi, declinationis secundae. Quare? 14Quia omnia nomina cuiuscumque generis apud Graecos in ‘‑ος’ desinentia 15nominativum apud nos mutant ‘‑ος’ in ‘‑us’ et secundae sunt declinationis, 16ut ‘Πρίαμος’ ‘Priamus Priami’, ‘Κῦρος’ ‘Cyrus Cyri’, ‘Κύπρος’ 17‘Cyprus Cypri’, ‘Πύλος’ ‘Pylus Pyli’, ‘πέλαγος’ ‘pelagus pelagi’; nam 18‘genus genero’ magis Latinum est quomodo ‘munus munero’. Quibus 19enim huiuscemodi adiacent verba sine dubio Latina sunt. 20-2520‘‑Que’ quae pars orationis? Coniunctio. Cuius potestatis? Copulativae, 21ordinis postpositivi, figurae simplicis. Fac ab eo compositum.|| 22‘Atque, neque, itaque, quoque’. Cuius est accentus? 23Encliticum est, id est suum accentum inclinat in syllabam extremam 24antepositae dictionis; hoc autem et aliae duae coniunctiones 25habent, ‘‑ne’ et ‘‑ve’. 26-74326‘Evertere’ quae pars orationis? Verbum. Cuius modi? Infiniti, 72, 1formae perfectae, coniugationis tertiae correptae. Quare? Quia ‘‑e‑’ 72, 27correptam habet paenultimam. Cuius generis vel significationis? 72, 28Activae, figurae compositae. Ex quibus? Ex duobus integris, ‘e’ 72, 29praepositione et ‘verto’ verbo. Temporis praesentis et praeteriti 72, 30imperfecti: numeros enim et personas infinita non habent unde et 31nomen acceperunt a defectione numerorum et personarum. Declina. 32‘Everto evertebam everti everteram evertam’; imperativo modo 33‘everte evertito’; optativo ‘utinam everterem evertissem evertam’; 34subiunctivo modo ‘cum evertam everterem everterim evertissem evertero’; 35infinitivo ‘evertere evertisse eversum ire’ vel ‘eversurum esse’. Impersonalia 36‘evertitur evertebatur eversum est’ vel ‘eversum fuit’, ‘eversum 37erat’ vel ‘fuerat, evertetur’; imperativo ‘evertatur evertitor’; optativo 38utinam ‘everteretur eversum esset’ vel ‘fuisset evertatur’; subiunctivo 39‘cum evertatur everteretur eversum sit’ vel ‘fuerit eversum esset’ vel 40‘eversum fuisset, eversum erit’ vel ‘fuerit’; infinitivo ‘everti eversum esse’ vel 41‘fuisse eversum iri’. Gerundia vel participialia ‘evertendi evertendo 42evertendum eversum eversu’. Participia activa ‘evertens eversurus’ 43passiva ‘eversus evertendus’. Cur ‘everto’ ‘everti’ praeteritum facit? 44Quia hoc solum ante ‘‑t‑’ ‘‑r‑’ habuit in hac coniugatione, id est tertia, et 45mutauit ‘‑o‑’ in ‘‑i‑’ et fecit praeteritum. In participio tamen praeterito 46passivi pro ‘‑t‑’ ‘‑s‑’ habuit, ‘eversus’. Etiam ‘everror’ verbum ‘eversus’ facit 47participium eiusdem temporis. Fac ab eo frequentativum. ‘Everso 48eversas eversat’. Et sciendum quod plerumque solent frequentativa 49a participiis praeteriti temporis fieri, ut ‘scribo scriptus’ et ‘scripto 50scriptas scriptat, domo domitus domito domitas domitat, curro 51cursus curso cursas cursat’ et ‘cursito cursitas cursitat’; ergo ‘verto 52versus verso versas versat’. Hinc est et ‘versutus’ et ‘Vertumnus’ et 53‘vertex’ et ‘vertigo’ et ‘verticulum’ et ‘versura’.