Ars Ambian. rec. A

211109Appellatiua feminina latina, ut ‘haec scriptura, huius 110scripturae, scripturae’, et reliqua ut ‘amatura, furtuna, sella, terra, arena, 111carina, habena, aqua, barba, cena’ et alia innumerabilia feminina. 112Sic declinantur propria feminina latina, ut ‘haec Octauia, 113Gaia, Lauinia, Marcia’. 12114Commone duorum generum, ut ‘hic’ et ‘haec conuiua, 115huius conuiuae, conuiuae’ et reliqua. Et sic declinantur ‘colliga, 116uerna, nauta’. 117Commune III generum, ut ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc aduena, huius 118aduenae, aduenae’ et reliqua. 13119Promiscuum, ut ‘haec aquila, aquilae’ et reliqua. 14120Et ita omnia nomina contrariae regulae, ‘haec dea’; et alia 121quae datiuo et ablatiuo pluralibus in ‘‑bus’ mittuntur [et] differentiae 122causa, ut ‘filia, famula, mula, anima, dea, equa, ursa, cerua’. 15123Ita in ‘‑as’ greca, ut ‘hic Aenias; huius Aeniae, Aeniam’ uel 124‘Aenian, o Aenia’. 16125Ita greca in‘‑es’, ut ‘hic Anchises, Anchisae, Anchisai, Anchisen, 126o Anchise‹s›, Anchise’. Ita secundum Grecos; secundum uero Latinos, 127‘hic Anchisa, huius Anchisae, Anchisae, Anchisam’ et reliqua. 17128Item patrinomicum: ‘hic Atrides, Atridae, Atridae, 129Atridam, Atrides’ uel ‘Atrida, Atrida’; pluraliter: ‘hii Atride’ et 130reliqua. 31132Incipit de secunda declinatione 133In secunda uero declinatione ita flectuntur nomina in 134ultimis syllabis: nominatiuus et uocatiuus singulares in ‘‑er’ et 135in ‘‑ir’ et in ‘‑ur’ breues sunt;| et accusatiuus in ‘‑um’ breuis est; 136genetiuus singularis in ‘‑i’ longus est; datiuus et ablatiuus in ‘‑o’ 137longi sunt; nominatiuus singularis et uocatiuus in ‘‑us’ – ut 138‘doctus’; uocatiuus, ‘o doctus’ uel ‘o docte’ – breues sunt. Quando 139uero ‘‑i‑’ ante ‘‑us’ in nominatiuo habent – ut ‘Virgilius, Antonius, 140filius’ – nomina nominatiuo breues sunt, in uocatiuo ‘‑i’ 141productam habent, ut est ‘o Virgili, o Antoni’; omnes casus pluralis 142numeri in masculinis et in femininis nomi‹ni›bus in secunda 143declinatione longi sunt, nisi genetiuus pluralis, ut ‘doctorum’: ipse 144enim breuis est. 145Nomina latina que habent ‘‑e‑’ ante ‘‑us’ – ut ‘ligneus, 146arboreus, marmoreus’ – in nominatiuo et accusatiuo et uocatiuo 147singularibus breues sunt; et uocatiuum in ‘‑e’ duplicem mittunt, 148ut est ‘lignee’, et breuis est, ut in libro Sedolii legitur: ‘Lignee, 149ligna rogas’. Et in omnibus casibus pluralis numeri longi sunt, 150nisi in genetiuo plurali. 151Nomina greca in ‘‑eus’ diptongon disinencia – ut 152‘Thitheus, Protheus, Orpheus’ – nominatiuo longi sunt, et genetiuo 153et datiuo et ablatiuo et uocatiuo (qui sepe disinit in ‘‑eu’ 154diptongon, ut Virgilius dicit ‘Quis [ait] et me inquit et te 155perdidit Orpheu’); in accusatiuo singulari breues sunt; et non 156habent pluralem numerum quia propria sunt. 157Omnia nomina neutra in ‘‑um’ dissinentia in secunda 158declinatione – ut ‘templum’ – nominatiuo et accusatiuo et 159uocatiuo in ‘‑um’ disinunt et breues sunt; et isti III casus in 160neutro genere similes sunt; et omnes casus pluralis numeri, nisi 161datiuo et ablatiuo plurali, in neutro breues sunt. 2161Secunda declinatio habet litteras terminales tres, ‘‑r, 162‑s, ‑m’; terminationes uero VI, ‘‑er, ‑ir, ‑ur, ‑us, ‑eus, ‑um’, ut 163‘sacer, uir, satur, magnus, Orpheus, templum’. 164In ‘‑er’: in hac declinatione masculina tantum inueniuntur, 165‹alia propria›, ut hic ‘Alaxander’; alia appellatiua, ut hic ‘ager’; 166et multa de appellatiuis mittunt feminina in ‘‑a’ ad primam 167declinationem, ut ‘tener tenera, sacer sacra’. 168In ‘‑ir’ duo tantum masculina, ut ‘hic Treuir’ et ‘hic uir’ et ex eo 169composita, ut ‘semiuir, duumuir’, et alii ‘leuir’. 170In ‘‑ur’ unum masculinum ut ‘hic satur’, quod facit ‘haec satura’. 171In ‘‑us’ propria masculina ut ‘Marcus’; et alia | de ipsis faciunt 172a se feminina in ‘‑a’, ut ‘Gaius Gaia, hic Marcius Marcia’; non 173habent n‹e›utrum quia propria sunt. Appellatiua in ‘‑us’ – ut ‘hic 174magnus’ – et omnia adiecta nomina in ‘‑us’ faciunt feminina in 175‘‑a’, ut ‘sanctus sancta, iustus iusta’ et alia multa. 176Propria feminina, ut ‘haec Cyprus, haec Aegyptus’. Propria 177arborum, ut ‘haec laurus’. Appellatiua feminina, ut ‘haec aluus alui, 178haec abisus abisi’. 179Neutra, ut ‘hoc pilagus pilagi, uulgus uulgi, uirus uiri’; et alii ‘hoc 180caos fundus’ et non habent pluralem numerum. 181Promiscua, ut ‘coruus, merulus, miluus’. 182Incerti generis inter masculinum et femininum et neutrum 183et in secunda et in tercia et in quarta declinatione inueniuntur, 184ut ‘hic’ et ‘haec penus huius peni’ et ‘hoc 185penum huius peni’ et ‘hoc 186penus huius penoris’ et ‘hoc penu huius penu’; ‘similiter’ et ‘specus’ id 187est ‘spelunca’. 188Alia nomina de ipsis ‘‑i’ ante ‘‑us’ habent, ut ‘gladius, filius’. 189Alia ‘‑e’ ante ‘‑us’ habent, ut ‘malleus, spontaneus’ et reliqua. 190Item in ‘‑eus’ diptongon propria greca tantum, ut ‘hic Orpheus, 191Protheus’. Et alii putant propria ebra[e]ica diptongon habere, ut 192‘Matheus, Bartholomeus’ et reliqua. Quae sepe inuenimus apud 193poetas diuisas syllabas habere, ut Iuuencus dicit: ‘Consessu in 194medio Matheum protenus unum’; et Sedulius: ‘Hoc Matheus 195agens hominem generaliter implet’. 196In ‘‑um’ neutra fortia, ut ‘hoc templum, monumentum, ieiunium’. 197Aliquando adiecta, id est per diuisionem generis uenientia, ut 198‘doctum, sanctum, tenerum, sacrum’ et alia multa. 199Et feminina in ‘‑um’ propria mulierum in hac declinatione 200inueniuntur, ut ‘haec Fornisium, haec Gligerium, haec Dorcium’ et 201reliqua. 3201Quomodo declinatur nomen masculinum in ‘‑er’ in 202hac declinatione? Ita, ‘hic ager, huius agri, huic agro, hunc agrum, o 203ager, ab hoc agro’; pluraliter: ‘hi agri, horum agrorum,| his agris, hos 204agros, ‹o agri,› ab his agris’. ‹Ita› ‘auster[i], arbiter[i], caper[i], creber[i], 205culter[i], dexter[i], faber[i], gener[i], impiger[i], intiger[i], imber[i], 206liber[i], minister[i], [liberi,] magister[i], macer[i], miser[i], niger[i], 207piger[i], puer[i], pulcher[i], ruber[i], sinister[i], socer[i], scaber[i], 208tener[i], teter[i], uafer[i]’ et cetera. 209Propria in ‘‑er’, ut in ‘Alexander, Theoger[i], Minander, 210Euander[i]’. 211Alia de ipsis obseruant ‘‑e’ in obliquis casibus, ut ‘hic tener 212huius teneri’ et ‘hic lignifer huius ligniferi’ et reliqua.