Ps. Prob. cath.

18010‘Mas’ Latinum unum monosyllabum repperi tertiae declinationis, 11‘‑ris’ faciens genetivo, ‘mas maris’: Vergilius accusativum 12pluralem ‘solve mares’. Graeca indifferenter declinabuntur, et 13primae declinationis ‘‑ae’ diphthongo terminato genetivo et tertiae 14‘‑tis’ terminato genetivo, ‘Mimas Mimae’ vel ‘Mimantis’, ‘Gyas Gyae’ 15vel ‘Gyantis’, ‘Athamas Athamae’ vel ‘Athamantis’: in nominativo 16sine ‘‑n‑’ littera, in ceteris casibus cum ea, sicut ‘Pallas Pallantis’. Nam 17‘mimas’ in ‘‑mas’ acutum ‘‑dis’ facit genetivo, ‘mimas mimadis’ et 18melius pereunte ‘‑s’ littera de nominativo fit nomen Latinum 19primae declinationis, ‘‑ae’ genetivum terminans, ‘haec mima huius 20mimae’. ‘Mes’ correpta faciunt genetivo ‘‑tis’, ‘limes trames, limitis 1tramitis’; producta semper ‘‑mis’, ‘fames famis’. Graeca semper 2producuntur et aut ‘‑mis’ faciunt genetivo aut ‘‑tis’, ‘hic Chremes 3huius Chremis’ et ‘Chremetis’, Terentius ‘etiam inde abiens puerum 4conveni Chremis’ et ‘iubeo Chremetem’. Omnia igitur 5tertiae sunt declinationis, quoniam ‘‑is’ faciunt genetivo. Inveni et 6genetivo ‘Chremi’, sed antiqua est ratio declinationis dativo uti pro 7genetivo, ‘infelicis Ulixi’, pro ‘Ulixis’, ‘Achilli’ pro ‘Achillis’; ‘ad 8bellum Persi Macedonicum’ pro ‘Persis’. ‘Mis’ communia quidem 9duum generum ‘‑mis’ faciunt genetivo, ‘unanimis exanimis, huius 10unanimis exanimis’. Dicimus et ‘hic exanimus’ et ‘unanimus’. Unius 11ergo generis nomina ‘‑mis’ syllaba terminata ‘‑ris’ faciunt genetivo, 12‘hic vomis huius vomeris, ‹hic cucumis huius› {et} cucumeris’, 13Martialis cum genere ‘cucumerem rectum’. Ergo omnia ‘‑mis’ 14terminata tertiae sunt declinationis. ‘Mos’ producta unum monosyllabum 1tertiae declinationis legi, ‘‑ris’ faciens | genetivo, ‘hic mos 2huius moris’; correpta nullum legi. ‘Mus’ paene omnia secundae 3sunt declinationis, ‘‑mi’ facientia genetivo, ‘limus limi, almus almi’; 4neutra vero tertiae ‘‑ris’ facient genetivo, ‘nemus nemoris’, secundum 5rationem neutrorum ‘‑us’ terminatorum, de qua frequenter 6docuimus. Unum masculini generis legi tertiae declinationis ‘‑ris’ 7faciens genetivo, ‘hic mus huius muris’, ut Horatius ‘parturient 8montes, nascetur ridiculus mus’; et unum secundae declinationis 9et quartae ‘‑us’ faciens genetivum, ‘haec domus huius domus’ et 10‘huius domi’, Terentius ‘domi focique fac vicissim ut memineris’. 11Memini illius rei, ‘nec meminisse viae media Palinurus in unda’. 8112‘Nas’ Latina indifferenter declinabuntur, aut primae 13declinationis ‘‑nae’ facientia genetivo, ut ‘Maecenas Maecenae’, aut 14tertiae ‘‑tis’ facientia, ut Maecenatis. Graeca tertiae sunt declinationis 15acuto in novissima syllaba contra rationem Latinae linguae, 16sed ‘‑dis’ facientia genetivo, ‘Maenas Maenadis’, nomen Bacchae: sic 17Persius et Horatius. ‘Nes’ correpta non legi; producta vero, si 18Latina fuerint, indifferenter primae vel tertiae declinationis 1ratione flectuntur, ut ‘Noranes Nolanes, Noranae’ vel ‘Nolanae, 2Noranis’ vel ‘Nolanis’. Graeca vero tunc primae erunt declinationis 3apud Latinos, si apud Graecos ‘‑ου’ fecerint genetivo, ‹tunc tertiae, 4si apud Graecos ‘‑ουσ’ fecerint genetivo›: ut Hostanes ‘Ὀστάνου 5huius Hostanae, Δημοσθένης Δημοσθένους huius Demosthenis’. 6‘Nis’ tertiae sunt declinationis similem genetivum nominativo 7facientia, ut ‘canis inanis’, excepto uno, quod ‘‑ris’ facit genetivo 8‘cinis cineris’. Sed haec Latina. Nam Graeca ‘‑nis’ terminata aut ‘‑nis’ 9faciunt genetivo aut ‘‑dis’, ‘haec Philenis Philenidis’ ‹vel ‘Philenis’›, 10‘Dardanis Dardanidis’ vel ‘Dardanis’. ‘Nos’ tertiae sunt ‘‑is’ pura 11facientia genetivo, ‘‑o‑’ in nominativo producta, in genetivo correpta, 12ut ‘Minos Minois’. ‘Nus’ omnia secundae sunt declinationis: 13nam ‘‑ni’ faciunt genetivo, ‘Linus Lini, canus cani, sanus sani, Ianus 14Iani, annus anni, Severianus Severiani, asinus asini, vannus vanni, 15alnus alni, pinus pini’. Exceptis duobus tertiae declinationis, uno 16‘‑ris’ faciente genetivo, ‘Venus Veneris’, altero ‘‑is’ nova ratione, ‘haec 17anus huius anuis’, Terentius ‘huius anuis causa, opinor, quae erat 18mortua’; et duobus quartae declinationis ‘‑nus’ facientibus genetivo, 1‘haec manus hic sinus, huius manus sinus’. Nam neutra nomina 2‘‑nus’ terminata omnia ‘‑ris’ faciunt genetivo secundum rationem, 3quam frequentissime ante monstravi. Hoc tamen scire 4debemus, quod omnis nominativus ‘‑nus’ terminat‹us› corri|pitur, 5excepto eo, qui in genetivo ‘‑u‑’ habet ante novissimam syllabam 6habentem dumtaxat consonantem. Nam ‘anus’ et ‘sus’, ‘anuis’ et ‘suis’ 7habent quidem in genetivo ‘‑u‑’ ante novissimam syllabam, tamen 8corripiuntur, quoniam ipsa novissima syllaba genetivo consonantem 9non habet. 8210‘Gnas’ tertiae sunt declinationis, ‘‑tis’ faciunt genetivo, 11‘praegnas praegnatis’. ‘Gnes’ similiter tertiae sunt declinationis, ‘‑tis’ 12faciunt genetivum, ‘magnes magnetis’, ‘‑e‑’ ubique producta. ‘Gnis’ 13tertiae sunt similem facientia genetivum nominativo, ‘ignis huius 14ignis’ et si qua talia. ‘Gnos’: non inveni hac syllaba nomen finitum. 15‘Gnus’ omnia secundae sunt declinationis, ‘‑gni’ facientia genetivo, 16‘agnus agni, magnus magni’, et si qua talia. 8317‘Pas’ Graeca sunt tertiae declinationis, ‘‑dis’ faciunt genetivo, 18‘lampas lampadis’ et similia. ‘Pes’ producta Latina vel Graeca tertiae 19sunt declinationis, ‘‑pis’ facient genetivo, ‘rupes rupis, vulpes vulpis, 20puppes puppis’, excepto uno monosyllabo, quod ‘‑dis’ facit genetivo, 21‘pes pedis’. Ex eo figurata corripiuntur et ‘‑dis’ faciunt genetivo, 22‘alipes alipedis, sonipes sonipedis’. Unum excipitur ab eo tractum, 23quod in nominativo producitur, in genetivo ‘‑pis’ facit, ‘haec apes 24huius apis’. Nam ab eo dicta ‘apes’, quod sine pedibus nascatur, 1sicut Vergilius de his ‘trunca pedum’. Nam apes, si ‘‑pes’ corripueris, 2barbarismus erit (Graece significans: hominem sine filiis). ‘Pes’ 3correpta Latina non tracta a pede ‘‑tis’ faciunt genetivo, ut ‘praepes 4praepetis, hospes hospitis’, excepto uno, quod ‘‑pis’ facit, non ‘‑tis’, 5‘aucupes huius aucupis’. Nam qui ‘auceps’ declinant, errant. Omnia 6enim ‘‑ceps’ terminata ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘praeceps praecipitis, 7anceps ancipitis’. Praeterea nominativo plurali Terentius aucupes 8dixit, ‘piscatores aucupes’, unde docuit nominativo singulari 9‘aucupes’ debere dici, non ‘auceps’: nam ‘aucupetes’ dixisset numero 10plurali. ‘Pis’ Latina ‘‑dis’ faciunt genetivum, ‘lapis lapidis’, Graeca aut 11‘‑dis’ aut ‘‑pis’, ‘aspis aspidis, iaspis iaspidis, Serapis Serapis’ vel ‘Serapidis’, 12omnia declinationis tertiae. ‘Haec senapis huius senapis’, sicut 13Plautus in Pseudolo; alii melius genere neutro indeclinabile ‘hoc 14senapi’, sicut ‘hoc gummi’. ‘Pos’ producuntur et sunt declinationis 15tertiae. Si sint generis communis, ‘‑tis’ faciunt genetivo, ut ‘hic’ et 16‘haec nepos huius nepotis’; quamvis multi ‘haec neptis’ dicant, non 17‘haec nepos’. Unius vero generis ‘‑pos’ terminata ‘‑ris’ faciunt genetivo, 18ut ‘hic lepos huius leporis’. Nam quod ‘Arpos’ legimus, numero 1semper plurali declinatur. Correpta ‘‑pos’ si inventa fuerint, Latina 2non sunt et sunt secundae declinationis ‘‑pi’ facientia genetivo. ‘Pus’ 3Latina secundae sunt declinationis, ‘‑pi’ faciunt genetivo, ‘lupus | 4lupi, campus campi, lippus lippi’; exceptis duobus, uno monosyllabo 5indeclinabili, ‘hoc pus’, et uno tertiae declinationis ‘‑ris’ faciente 6genetivo, ‘lepus leporis’ ‘‑o‑’ correpta; nam ‹producta› erit 7‘leporis’, significans elegantiam, a nominativo ‘lepos’. Graeca ‘‑pus’ 8terminata tertiae sunt declinationis ‘‑dis’ facientia genetivo, ‘Melampus 9Melampodis, Oedipus Oedipodis’: quamvis ‘hic {domus} 10Oedipodes’ lectum ‹est›. ‘Pys’ Graeca sunt: nam ‘y’ litteram Latina 11nomina numquam habent. Sunt autem tertiae declinationis ‘‑is’ 12pura terminata genetivo, ‘hic Capys huius Capyis’. ‘Pans’ tertiae 13declinationis ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘stipans stipantis’. Hoc tamen 14teneamus, quod omnia nomina ‘{‑e}ns’ terminata ‘‑tis’ faciunt genetivo, 15exceptis duobus, quae ‘‑tis’ faciunt et ‘‑dis’, ‘frons frondis’ et 16‘frons frontis’, ‘lens lendis’ et ‘lentis’. Quidam putant ‘haec lentis’ 17debere dici et ‘haec lendis’, sed errant. 8418‘Quas’: non inveni hac syllaba nomen aliquod terminatum. 19‘Ques’ correpta ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘eques equitis’ – nam quae 1producta ‘‑es’ terminantur, de his et ante tractavi, et sunt tertiae 2declinationis, ‘‑is’ faciunt genetivo. ‘Quis’ pronomina reguntur, non 3nomina. ‘Quos, quus’ secundae sunt declinationis, ‘‑qui’ faciunt 4genetivo, ‘equus equi’. 855‘Ras’ primae sunt declinationis, ‘‑rae’ faciunt genetivo, ‘hic 6Hieras huius Hierae’: Cicero ‘Hieras et Blaesamius et Antiochus’ 7in Caesarianis. ‘Res’ correpta ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘teres teretis’, 8producta ‘‑ris’, ‘Antores Antoris, Seres Seris’ – Lucanus ‘sub iuga 9iam Seres’ –, ‘verres verris’; exceptis duobus: uno monosyllabo 10quintae declinationis ‘‑e‑’ in genetivo correpta, ‘res rei’; et uno disyllabo, 11quod in genetivo ante ‘‑ris’ una syllaba correpta plus crescit, 12‘Ceres Cereris’: in nominativo ‘‑e‑’ littera producta, in genetivo 13utraque ‘‑e‑’ correpta. Ergo omnia ‘‑res’ terminata sive producta sive 14correpta tertiae sunt declinationis, excepto uno monosyllabo 15quintae declinationis, ‘res rei’. ‘Ris’ tertiae sunt declinationis, ‘‑ris’ vel 16‘‑dis’ faciunt genetivo, ‘Iris huius Iris’ vel ‘Iridis’, ‘‹Paris› huius Paris’ 17vel ‘Paridis’. Unum ‘‑ris’ solum facit, ‘Liris huius Liris’, nomen fluminis. 18‘Ros’ omnia producuntur et sunt tertiae declinationis, ‘‑ris’ 19faciunt genetivo: monosyllabum ‘‑ris’ facit, ‘ros roris’. Graeca secundum 20rationem suam, si apud illos ‘‑ος’, apud nos ‘‑is’, {‘pulcher’}; si 21apud illos ‘‑τος’, apud nos ‘‑tis’, ‘‹ἔρως› ἔρωτος erotis’. ‘Tharros’ 22nomen est numeri semper pluralis. ‘Rus’ terminata, si aliud ex se 23genus fecerint, secundae erunt declinationis: ‘‑ri’ faciunt | genetivo, 1‘carus cari, austerus austeri, mirus miri’. Hac ratione, id est secundae 2declinationis, etiam Graeca nomina declinantur, quamvis non 3faciant aliud genus, ut ‘Tartarus Tartari, Gargarus Gargari’. Haec 4tamen numero singulari sunt masculina, pluraliter neutra, sicut 5‘Maenalus Maenala’. Quae vero Latina aliud genus non faciunt ‘‑rus’ 6terminata, quartae sunt declinationis et ‘‑rus’ faciunt genetivo, ‘hic 7currus huius currus’. Excipiuntur quattuor: unum ‘‑ri’ faciens genetivo, 8quamvis aliud genus ex se non faciat, ‘hic murus huius muri’; 9alterum indifferenter declinatum, secundae declinationis ‘‑ri’ 10faciens genetivo, et quartae ‘‑rus’, ‘haec laurus huius lauri’ et ‘huius 11laurus’; altera duo monosyllaba, quae tertiae sunt declinationis ‘‑is’ 12vel ‘‑ris’ facientia genetivo, ‘haec grus gruis, hoc rus ruris’. Hoc 13tamen teneamus, omnia monosyllaba tertiae esse declinationis ‘‑is’ 14facientia genetivo, exceptis duobus quintae declinationis ‘‑ei’ separatis 15genetivo facientibus, ‘‑e‑’ in genetivo correpta, ‘spes spei, res rei’: 16rationem supra docui. 8617‘Sas’: hac syllaba nullum nomen repperi. ‘Ses’ terminata 18Graeca sunt, indifferenter declinantur et primae declinationis ‘‑sae’ 19genetivo et tertiae ‘‑sis’, ut ‘Cambyses Cambysae’ vel ‘Cambysis’, 20‘Perses Persae’ vel ‘Persis’. Nam quod Sallustius ait ‘ad bellum Persi 21Macedonicum’, non declinationem mutavit, sed antiqua usus est 22consuetudine: dativum posuit pro genetivo, ut Cicero ‘filiumque 1Verri’ pro ‘Verris’, et Vergilius ‘inmitis Achilli’ pro ‘Achillis’. ‘Sis’ 2omnia tertiae sunt declinationis, ‘‑is’ faciunt genetivo: Latina quidem 3‘‑sis’, ‘hic ensis huius ensis’; peregrina ‘‑sis’ vel ‘‑dis’, haec Isis huius 4Isis’ vel ‘Isidis’, ‘haec basis huius basis’ vel ‘basidis’, ‘cassis cassis’ vel 5‘cassidis’, quamvis Vergilius ‘haec cassida’ declinavit. ‘Sos’ pura Latinum 6nullum repperi terminatum; unum Graecum legi in Sallustio 7secundae declinationis ‘‑si’ faciens genetivo, ‘haec Amisos huius 8Amisi’. ‘‑Sons’ correpta in medio habens ‘‑ntis’ facie{n}t, ‘insons 9insontis’: sic Horatius. ‘Sons’ non legi. Sallustius numero plurali 10utrumque ‘insontis sic uti sontis’. De ‘‑n‑’ et ‘‑s’ terminatis frequentissime 11docui. ‘Sus’ terminata propria vel aliud genus ex se facientia 12secundae sunt declinationis: ‘‑si’ faciunt genetivo, ‘Nisus Nisi’, 13proprium et participium. Appellativa vero non facientia aliud ex 14se genus quartae erunt declinationis: ‘‑sus’ faciunt genetivo, ‘hic 15occasus huius occasus’. Nam ‘plausus’, si sit participium, ‘huius 16plausi’, si nomen appellativum non faciens aliud ex se genus, ‘huius 17plausus’; sicut ‘nisus’, participium nisi, appellativum unius | generis, 18‘nisus’. Excipitur unum monosyllabon ‘‑is’ faciens genetivo, ‘sus suis’, 19ratione monosyllaborum, de qua frequenter tractavi. 871‘Tas’ omnia tertiae sunt declinationis, ‘‑tis’ faciunt genetivo, 2‘facultas facultatis’ et si qua talia; ‘hoc naptas’ primae est, ‘‑tae’ genetivo 3faciens, ‘huius naptae’: nomen barbarum neutrum contra 4rationem neutrorum, quae Latina genetivum ‘‑ae’ diphthongo non 5terminant, exceptis quattuor, ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc verna huius vernae’, 6‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc advena huius advenae’, et ‘hoc Turia huius 7Turiae’, flumen, et ‘hoc naptas huius naptae’ – genus olei cedro 8simile, sicut Sallustius historiarum libro IIII –, sed melius erit 9indeclinabile. ‘Tes’ Latina ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘rates ratis’. Graeca 10autem, si apud illos ‘‑του’, apud nos ‘‹‑tae›’, ‘Achates Achatae 11Ἀχάτου’, aut ‘‑tis’ crescente syllaba, si apud illos ‘‑τος’, ‘Κράτης Cratetis 12Κράτητος’, ut Bibaculus de Catone grammatico ‘iecur Cratetis’. 13‘Tis’ omnia tertiae sunt declinationis: ‘‑tis’ faciunt genetivo 14Latina, ‘hic mitis huius mitis, haec neptis huius neptis’; Graeca ‘‑tis’ 15vel ‘‑dis’, ‘hic Attis huius Attis’ vel ‘Attidis’, ‘haec amystis huius amystis’ 16vel ‘amystidis’, nomen lectum in Horatio. ‘Tos’ omnia corripiuntur 1et Graeca sunt et secundae declinationis: ‘‑ti’ faciunt genetivo, 2‘Neritos Neriti, Berytos Beryti, Pontos Ponti’, quae poterunt 3Latine melius dici, si ‘‑o‑’ in ‘‑u‑’ mutaverint. ‘Tus’, exceptis istis Graecis 4venientibus a syllaba ‘‑τος’, cetera facientia aliud genus, secundae 5sunt declinationis, ‘‑ti’ faciunt genetivo, ‘stultus stulti’, ‘venatus’ 6participium, ‘venati’, ‘hic artus huius arti’, angustus {quod redditur} 7– nam ‘artus, membra’, numero semper plurali declinantur; non 8facientia ‘‑us’, ut ‘vestitus huius vestitus’, res ipsa: Terentius ‘vestitu 9nimio indulges’, qui ablativus ‹a› genetivo venit ‘‑tus’ syllaba 10terminato. Nam participium, ‘hic vestitus huius vestiti’: facit enim 11aliud ex se genus. Excipiuntur duo ‘‑tis’ facientia genetivo, ‘virtus 12iuventus, virtutis iuventutis’. Nam hoc tus neutrorum ratione ‘‑us’ 13finitorum ‘‑ris’ facit genetivo, ‘huius turis’, Vergilius ‘ture calent 14arae’; praeterea monosyllabum est. 8815‘Ctus’, si fecerint aliud ex se genus, ‘‑cti’ faciunt genetivo, 16‘rectus recti, lectus lecti, erectus erecti’; non facientia aliud genus 17quartae erunt declinationis, ‘hic rictus huius rictus, hic luctus 18huius luctus’. Excipitur unum, quod quamvis non faciat aliud ex se 19genus, tamen ‘‑cti’ facit genetivo, lectus lecti, non, ut quidam imperiti, 1‘huius lectus’: nam Cicero ‘me in meo lecto’, qui ablativus ab ‘‑i’ 2littera terminato genetivo venit, non ‘‑us’; et Terentius ‘et lectos 3sterni iube et parari cetera’: accusativus ‘‑os’ terminatus a genetivo 4venit ‘‑i’ terminato, non ‘‑us’. Unum | excipitur tertiae declinationis 5‘tis’ faciens genetivo, ‘senectus senectutis’. 896‘Ptus’, si fecerint aliud ex se genus, secundae sunt declinationis 7‘‑pti’, ‘hic raptus huius rapti’; sin minus quartae, ‘‑ptus’ facient 8genetivo, ‘hic sumptus’, erogatio, ‘huius sumptus’: Terentius ‘sumptus 9quos faciunt’. ‘Sumptus’, acceptus significans, ‘huius sumpti’: 10facit enim ‘haec sumpta’.