Latin Grammarians Collection
ERC

Sacerd.

Sacerd. 2, 1, 87 - 2, 1, 96

‘‑Tas’: omnia nomina hac syllaba finita tertiae sunt declinationis, ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘facultas facultatis’, et si qua talia. Hoc naptas primae est ‘‹‑t›ae’ genetivo faciens, ‘huius naptae’, nomen barbarum neutrum contra rationem neutrorum, qua‹e› Latina 5genetivum ‘‑ae’ diphthongo non terminant, exceptis tribus, ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc verna huius vernae’, ‹‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc advena huius› advenae’, ‘hoc Turia huius Turiae’, flumen. ‘Hoc naptas huius naptae’ – genus olei cedro simile, sicut Sallustius in historiarum libro quarto ait –, sed vide ne melius sit, si sit indeclinabile. ‘‑Tes’ 10finita nomina Latina ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘haec rates huius ratis’; Graeca vero ‘‹‑t›ae’, si apud illos ‘‑του’, ‹‘ Achates Achatae Ἀχάτης Ἀχάτου’›; aut ‘‑tis’ syllaba, si apud illos ‘‑τος’, ‘Crates Cratetis Κράτητος’, ut Bibaculus de Catone grammatico, ‘en cor Zenodoti, en iecur Cratetis’. ‘‑Tis’ terminata nomina tertiae sunt declinationis: 15‘‑tis’ faciunt genetivo Latina, ‘hic mitis huius mitis, haec neptis huius neptis’; Graeca ‘‑tis’ vel ‘‑dis’, ‘hic Attis Attidis’ vel ‘Attis’, ‘haec amystis huius amystis’ vel ‘amystidis’, nomen lectum in Horatio. ‘‑Tos’ terminata omnia nomina corripiuntur et Graeca sunt et secundae declinationis, ‘‑ti’ faciunt genetivo, ‘Neritos Neriti, Berytos 20Beryti, Pontos Ponti’; quae poterunt Latine melius dici, si ‘‑o‑’ in ‘‑u‑’ mutaverint. ‘‑Tus’ terminata nomina, exceptis Graecis venientibus a syllaba ‘‑tos’, cetera facientia aliud genus, secundae sunt declinationis ‘‑ti’ facientia genetivo, ut ‘hic stultus huius stulti, venatus’, participium est faciens ‘venati’, ‘hic artus huius arti, angustus 25{angusti}’ – nam ‘artus’, id est membra, numero semper plurali declinantur; non facientia ‘‑tus’, ‘vestitus huius vestitus’, res ipsa. Excipiuntur duo ‘‑tis’ facientia genetivo, ‘virtus iuventus, virtutis iuventutis’. Nam ‘hoc tus’ neutrorum ratione ‘‑us’ finitorum ‘‑ris’ facit genetivo, ‘hoc tus huius turis’: Vergilius ‘ture calent arae’; praeterea 30monosyllabum est. ‘‑Ctus’ finita omnia, si fecerint aliud ex se genus, secundae sunt declinationis, ‘rectus recti’; non facientia aliud ex se genus quartae, ‘hic rictus huius rictus, hic luctus huiuc luctus’. Excipitur unum, quod quamvis non faciat ex se aliud genus, tamen ‘cti’ facit 2, 5genetivo, ‘hic lectus huius | lecti’; non, ut quidam imperiti, ‘huius lectus’, dicunt. Nam Cicero ‘me in meo lecto’, qui ablativus ab ‘‑i’ littera terminato genetivo venit, non ‘‑us’; et Terentius ‘lectos sterni iube’, qui accusativus ‘‑os’ terminatus ‹a› genetivo venit ‘‑i’ terminato, non ‘‑us’. Unum excipitur tertiae declinationis ‘‑tis’ 10faciens genetivo, ‘senectus senectutis’. ‘‑Ptus’ finita nomina, si fecerint aliud ex se genus, secundae 2, 5sunt declinationis, ‘‑pti’ faciunt genetivo, ‘hic raptus huius rapti’; si minus, quartae, ‘‑ptus’: ‘hic sumptus huius sumptus’ ‹Terentius ‘sumptus› quos ergo faciunt’; ‘sumptus’, acceptus, ‘huius sumpti’: faci{un}t enim ‘ha‹e›c sumpta’. ‘‑Stus’: finita nomina ista syllaba, si fecerint aliud ex se genus et si propria sint, secundae erunt declinationis, ‘hic castus huius casti, hic Augustus huius Augusti’; non facientia autem quartae erunt declinationis, ‘‹‑s›tus’ facient genetivo – excepto 2, 5uno ‘mustus musti’ –, ‘hic aestus huius aestus, hic quaestus huius quaestus’. ‹‘Hic questus’›, si participium sit, ‘huius qu{a}esti’; si non fecerit aliud genus, ‘huius qu{a}estus’: Vergilius ‘qu{a}estuque cruentus’. Excipitur unum, quod et ‘‑sti’ facit et ‘‑stus’ genetivo, ‘hic caestus’, tunica Veneris, ‘huius caesti, hic caestus’, pugilum, ‘huius 10caestus’: Vergilius ‘quid si quis caestus ipsius et H.’. {Et orthographia distant et declinatione}. Ergo omnia ‘‑sti’ faciunt genetivo exceptis quattuor, ‘quaestus, aestus, caestus, ‹questus›’ (querella). ‘‑Thas’ unum barbarum legi, ‘hoc napthas huius napthae’ – de hoc et supra docui –, sed melius indeclinabile erit. ‘‑Thes’ 2, 5Graecum inveni, sed productum, apud Ovidium, ‘Ianthes Ianthis’ vel ‘Ianthidis’. ‘‑This’ tertiae declinationis ‘‑this’ vel ‘‑dis’ facit ‹genetivo›,| ‘haec Atthis huius Atthis’ vel ‘Atthidis’: sic Ovidius. ‘Thos’: nullum nomen hac syllaba repperi terminatum. ‘‑Thus’ secundae sunt declinationis, ‘‑thi’ faciunt genetivo, ‘Parthus Parthi, ‘acanthus 10acanthi’: Vergilius ‘croceo velamen acantho’; ‘Xanthus Xanthi’. ‘‑Thys’ vel ‘‑Thyrs’ tertiae sunt declinationis, ‘‑is’ faciunt genetivo, ‘hic Panthys Panthyis, Othrys Othryis, Tethys Tethyis’. ‘‑Vas’ tertiae sunt declinationis, et ‘‑sis’ faciunt <genetivo> et ‘‑dis’, ‘hoc vas huius vasis’ vel <‘hic vas huius> vadis’: Cicero ‘vultu tamquam vade’. ‘‑Ves’ omnia corripiuntur et tertiae sunt declinationis, ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘dives divitis’. ‘‑Vis’ tertiae sunt declinationis, 2, 5similem nominativo faciunt genetivum, ‘hic civis huius civis, <haec vis huius vis>’, et plurali ‘hae vis’: nam ‘hae vires’ numero semper plurali declinantur. ‘‑Vos, ‑vus’: rationem supra docui horum nominum, et quod secundae sint declinationis, ‘parvus parvi’. 10‘‑Xas’: hac syllaba nullum nomen finitum repperi. ‘‑Xes’ tertiae sunt declinationis et producuntur, ‘‑xis’ genetivo faciunt, ‘Araxes Araxis, Xerxes Xerxis’. ‘‑Xis’ Latina ‘‑xis’ genetivo faciunt, ‘hic axis huius axis’; Graeca et ‘‑xis’ et ‘‑dis’, ‘hic Alexis huius Alexis’ vel ‘Alexidis’ tertiae ratione declinationis. ‘‑Xos’ corripiuntur et Graeca 15sunt secundae declinationis, ‘‑xi’ faciunt genetivo, ‘haec Naxos huius Naxi’. ‘‑Xus’ secundae sunt declinationis, ‘‑xi’ faciunt genetivo, ‘laxus laxi, fluxus fluxi, taxus taxi, buxus buxi’. Excipitur unum quartae declinationis ‘‑xus’ faciens genetivo, ‘hic luxus huius luxus’, luxuriam significans: Terentius ‘adulescens luxu perditus’. Nam ‘luxus’, 20vacillans, ‘huius luxi’ facit: Sallustius ablativo ‘luxo pede’. ‘‑Zas’ barbara sunt et primae declinationis, ‘‑zae’ ‹faciunt genetivo›, ‘hic Ormizas huius Ormizae’. ‘‑Zes’ producuntur et primae sunt declinationis, ‘hic Artabazes huius Artabazae’. ‘‑Zis, ‑zos, ‑zus’ nulla nomina terminantur. 2, 5‘‑T’ duo tantummodo nomina reperiuntur Latina, unum indeclinabile, ‘hoc git’, genus seminis, et unum tertiae declinationis ‘‑tis’ ‹faciens› genetivo, ‘caput capitis’, et si quid ab eo nascitur, ‘sinciput sincipitis’. ‘‑U’ omnia neutra sunt quartae declinationis ‘‑u’ terminantia 10genetivum dativum et ablativum, sed producto; nominativum accusativum et vocativum ‘‑u’ correpto ter|mina‹n›t, ut ‘hoc cornu, gelu, veru’. Tamen quarta declinatio in genere quidem masculino et feminino ‘‑us’ genetivo terminatur, in genere neutro ‘‑u’.