Latin Grammarians Collection
ERC

Sacerd.

Sacerd. 2, 2, 5 - 2, 2, 14

Tertia producta, quam ‹quidam› quartam dicunt coniugationem, et ipsa duas: ‘‑e‑’, ‘redeo redis redit’, et ‘‑i‑’, ‘munio munis munit’. Sed quoniam tota vis verborum et in tempore praeterito perfecto modi indicativi continetur, sicut in secunda persona eiusdem modi temporis praesentis et in secunda persona modi imperativi temporis praesentis declaratur, per singulas litteras 2, 5primae verbi personae doceamus personam secundam ‹modi indicativi temporis praesentis et personam primam› eiusdem modi temporis praeteriti perfecti et modi imperativi temporis praesentis secundam personam, quae fit litteris quidem tribus, modis vero IIII, sicut exemplis paulo ante monstravi: ‘a’ ‘ama’, ‘e’ 10producta ‘doce’, ‘e’ correpta ‘lege’, ‘i’ ‘muni’. Extra hos modos si quod | verbum alia littera terminaverit secundam personam modi imperativi temporis praesentis, nullius coniugationis continet rationem, ut es ‘dic, velis, cedo’, et si qua talia. ‘‑E‑’: hanc litteram ante ‘‑o’ habentia verba aut primae sunt coniugationis aut secundae aut tertiae productae. Si primae fuerint, ‘‑avi’ facient temporis praeteriti perfecti modi indicativi primam personam, ut ‘commeo commeas commeavi, remeo 2, 5remeas remeavi’; si secundae, aut ‘‑cui’, ut ‘arceo arcui, iaceo iacui’, aut ‘‑di’, ut ‘prandeo prandi’, interdum crescente una syllaba in principio, ut ‘mordeo mordes momordi, pendeo pendes pependi’, aut ‘‑xi’, ut ‘lugeo luxi’, aut ‘‑gui’, ut ‘langueo langui’, aut ‘‑si’, ‘algeo alsi, ardeo arsi’; si tertia<e> producta<e>, aut ‘‑vi’ aut duas ‘i’, ut ‘eo is ii’ 10vel ‘ivi’. ‘‑I‑’: hanc litteram ante ‘‑o’ habens verbum aut primae est declinationis aut tertiae utriusque: si primae, ‘‑avi’ facit tempore perfecto, ‘lanio lanias laniavi’; si tertiae correptae, ‘‑ui’ separatis, ‘rapio rapis rapui’, aut ‘‑pi’, ‘capio cepi’; si tertiae productae, aut ‘‑vi’ iuncta aut duas ‘i’, ut ‘munio munivi’ vel ‘munii’. ‘‑U‑’: hanc litteram 15separatam ante ‘‑o’ habens verbum aut primae est coniugationis aut tertiae correptae: si primae fuerint, ‘‑avi’ facient tempore perfecto, ‘fluctuo fluctuavi’; si tertiae correptae, separatis ‘‑ui’, ut ‘ruo rui, unguo ungui’, sed antique dicimus ‘ungo ungis unxi’. Ergo breviter per singulas litteras ante ‘‑eo’ positas decurramus, ut facilius cognoscamus ‘e’ ante ‘{‑e}o’ posita cuius sint coniugationis vel quo modo faciant tempus praeteritum perfectum. ‘A’: hanc litteram ante ‘‑eo’ habens verbum non reperitur. ‘B’ 2, 10ante ‘‑eo’ posita aut secundae sunt coniugationis aut tertiae productae. Secundae ‘bui’ faciunt, ut ‘rubeo rubui, sorbeo sorbui’, nam ‘sorbsi’ barbarismus est; tertiae productae ‘‑ivi’ vel ‘‑ii’, ‘subeo subivi’ vel ‘subii’. (Inveni unum primae coniugationis beavi faciens tempore perfecto: Terentius ‘ecquid beo te?’, ‘beo beas beavi’). ‘C’ 15ant‹e› ‘‑eo’ posita secundae sunt coniugationis et aut ‘‑cui’ faciunt aut ‘‑xi’, ut ‘arceo arcui, luceo luxi’. ‘D’ ante ‘‑eo’ posita secundae sunt coniugationis, aut ‘‑di’ faciunt aut ‘‑si’, ut ‘prandeo prandi, ardeo arsi’, aut interdum in principio verbi crescente una syllaba, ut ‘mordeo momordi’ et ‘pendeo pependi’ – exceptis duobus defectivis 2, 5genere, quae incipientia quasi neutra tempus faciunt perfectum quasi passiva, id est quasi ‘‑r’ littera finita, ut ‘gaudeo gavisus | sum, audeo ausus sum’; aut ‘‑dui’, ‘studeo studui, strideo stridui’ – sed vide ne magis dicendum sit ‘strido stridi’: Vergilius ‘stridunt silvae’, non ‘strident’. ‘E’ ante ‘‑eo’ posita tertiam coniugationem productam regit, tempus perfectum ‘‑ivi’ faciet vel ‘‑ii’, ut ‘anteeo anteivi’ vel ‘anteii’, ‘praeeo praeivi praeii’. ‘F’: hanc litteram ante ‘‑eo’ habens nullum repperi verbum.