Latin Grammarians Collection
ERC

Ps. Prob. nom.

Ps. Prob. nom. 72, 7-26 - 74, 18-19

727-267Formae casuales sunt nobis sex, senaria quinaria quadripertita 8tripertita bipertita simplex vel unita. Senaria forma est, quae omnes 9sex casus in declinationibus habet dissentientes, ut est ‘unus’ et ‘solus’; 10dicimus enim ‘hic unus huius unius huic uni hunc unum o une ab 11hoc uno’. Quinaria forma est, quando duo casus similes sunt, id est 12dativus et ablativus, ut ‘hic doctus docti docto doctum docte ab hoc 13docto’. Quadripertita forma est, quando quattuor casus similes sunt, 14nominativus et vocativus, genetivus et dativus, ut ‘res, spes’: dicimus 15enim ‘haec res, spes’ nominativo, ‘o res, spes’ vocativo, genetivo ‘huius rei, 16spei’ et dativo ‘huic rei, spei’, item ‘hanc rem, spem’, ‘ab hac re, spe’. Tripertita 17forma est, quae in neutris nominibus invenitur, in quibus similes 18sunt nominativus accusativus vocativus, ut est ‘scamnum, scrinium’, 19dativus et ablativus ‘scamno’ et ‘ab hoc scamno’. Bipertita forma est, 20quae in nominibus neutris ‘‑u’ finitis est, cum nominativus et accusativus 21et vocativus sociantur ut ‘genu, cornu’, genetivum et dativum et 22ablativum a se segregant: dicimus enim ‘huius genu huic genu’ et ‘ab 23hoc genu’. Simplex vel unita forma est, quae in monoptotis nominibus 24invenitur ut ‘nequam, nugas’. Dicimus enim ‘hoc nequam huius 25nequam huic nequam hoc nequam o nequam ab hoc nequam’. Similiter 26et ‘nugas’. † aptota † 731-51Nomina quae primis partibus declinantur et secundis non, ut 2‘tribunus plebis, praefectus urbis’: ‘hic tribunus plebis huius tribuni 3plebis’ et reliqua. Item secundis partibus declinantur, primis non, ut 4‘hic Minotaurus huius Minotauri’ et cetera. Item utraque parte declinantur, 5ut ‘hic Liber pater huius Liberi patris’ et cetera. 6-76‘Ianius’ dicitur non ‘Ianus’, et declinatur ‘hic Ianius huius Ianii’ 7et similia. 8-98‘Ficus’ Varro masculino genere dixit ita: ‘de ficu se suspendit’, 9cuius ablativus masculini generis est. 10-1810Nomina monosyllaba masculina animam habentia, quae ‘‑x’ littera 11terminantur, ‘rex, grex, frux’. Sed si ‘x’ littera ‘c’ et ‘s’ constat, quare 12genetivo ‘huius regis’ et non ‘recis’ aut per se ipsam ‘x’ ut ‘rexis’ facit? 13Haec causa est, quoniam apud antiquos ‘c’ littera pro ‘g’ ponebatur, 14sicuti nunc ‘g’ pro ‘c’ posita est, et genetivo ‘huius regis’ per ‘c’ notabatur, 15sicuti praenomen nunc ‘Gaius’ ‘C‑’ littera servata veterum consuetudine 16scribitur. Sed postea in discretionem ‘g’ litterae apex, qui 17sonum figuramque notaret, inventus est, quo addito melius in sonum 18vocis horum nominum regula sonare conspicitur. 19-74219Quaecumque nomina masculina plurali numero apud Graecos in 20‘‑ρων’ syllabam exeunt, haec translata in Latinum ‹‘‑ων’› in ‘‑um’ mutant. 21Non magis se quam litterarum numerum custodire videntur, ut est 22‘Ἑκτόρων, Νεστόρων’, facit ‘Hectorum, Nestorum’. Sic ergo et ‘τορευμάτων, 23ποιημάτων, ἐμβλημάτων’ nos recte ‘toreumatum, poematum, emblematum’ 24dicimus. Similiter in genetivo quoque singulari Graecum ‘‑o‑’ in 73, 1Latinam ‘‑i‑’ litteram mutamus, ut ‘ἐμβλήματος huius emblematis, 73, 2κηρώματος ceromatis, ποιήματος poiematis, πήγματος pegmatis’. 743-973, 3‘Apex’ generis est masculini, quoniam plurali numero ‘hos’ non 73, 4‘has apices’ dicimus. Sed cum singularem numerum sonat, alicuius rei 73, 5acumen significat, ut 6‘fundere lumen apex’; 7cum vero pluralem, litterarum indicat nomen, cuius locutio in consuetudine 8est, quando dicimus ‘divinos apices’ et significamus 9litteras. 10-1410Cum omnia nomina genetivo singulari syllaba crescant aut 11aequata nominativo conveniant, tamen ‘Iuppiter’ et ‘calamus’ in genetivo 12decrescunt. Facit enim ‘huius Iovis’ et ‘huius cannae’ propter 13cacenphaton. Sed haec et alia anomala appellantur, id est quae per 14casus deficiunt. 15-1715Nomina aptota masculina, id est quae per omnes casus tam singulares 16quam plurales similes aptantur, ut ‘nequam, nugas, tabo, frugi, 17nihili’. 18-1918Nomina arborum generis masculini, ut ‘oleaster’ et ‘malus’, sed 19non arbor navis, et ‘cyparissus’.