Ps. Prob. cath.

1701, 17‘Vas’ terminata tertiae sunt declinationis, ‘‑sis’ vel ‘‑dis’ faciunt 1, 18genetivo, ‘vas vasis’: Terentius ‘nec vas nec vestimentum’; ‘vas 1, 19vadis’: Cicero ‘tanquam vade’, et si qua talia. ‘‑Ves’ omnia corripiuntur 1, 20et sunt tertiae declinationis ‘‑tis’ facientia genetivo, ut 1‘dives divitis’, et si qua talia. ‘Vis’ tertiae sunt declinationis ‘‑is’ genetivo 2facientia, ‘haec navis huius navis’; nominativo plurali ‘‑ves’ 3producto faciunt, ‘hae naves’, excepto uno, quod facit ‘‑res’ nominativo 4plurali, ‘haec vis huius vis hae vires’ – Lucretius tamen numero 5plurali ‘hae vis’ et ‘has vis’, ut sit nomen vires numero semper 6plurali et ‘hae vis has vis o vis’, casus habens in numero plurali tres. 7Excipitur unum, quod ‘‑ris’ facit genetivo, ‘hic pulvis huius pulveris’, 8numero semper singulari. 719‘Bas’ terminata Graeca sunt, unde si apud illos genetivo 10‘‑τος’ fecerint, apud nos ‘‑tis’ tertiae declinationis, ‘hic Abas huius 11Abantis’: nam apud illos ‘Ἄβαντος’; si apud illos ‘‑βου’, apud nos ‘‑bae’, 12primae scilicet declinationis, ‘Iarbas Iarbae’: ‘Ἰάρβου’ enim facit. ‘Bes’ 13terminata producta sunt semper et tertiae declinationis: nam ‘‑bis’ 14faciunt genetivo, ‘haec labes nubes, huius labis nubis’. Unum correptum 15repperi et ipsum tertiae declinationis sed ‘‑ris’ faciens 16genetivo, ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc pubes huius puberis’ – sic Aquila 17rettulit Tullium dixisse; quam declinationem secutus Sallustius in 18Iugurtha, ‘puberes interfecit’.| ‘Bis’ tertiae sunt declinationis: nam 19‘‑bis’ faciunt genetivo, ‘hic Anubis’ vel ‘Ucurbis’, ‘huius Anubis’ vel 20‘Ucurbis’, nomen civitatis lectum in Sallustio, ‘hic scrobis huius 21scrobis’ genere masculino, sic Plautus ‘sexagenos scrobes’; ‘haec 22Saetabis huius Saetabis’, ‘hic’ et ‘haec inpubis huius inpubis’, Vergilius 23‘comitemque inpubis Iulii’; potest et inpubis inpuberis, sicut 24Tullius ‘filiumque eius inpuberem’. ‘Bos’ terminata producuntur 25et tertiae sunt declinationis: ‘‑vis’ etenim faciunt genetivo, ‘hic’ et 26‘haec bos huius bovis’, Horatius ‘intactas boves’; ‘his’ et ‘ab his 27bubus’, non ‘bovibus’. Quidam ‘hic labos’ et ‘haec arbos’ declinant, 28sed melius ‘‑or’ terminabuntur, ‘labor, arbor’. ‘Stobos’ lectum in 29Sallustio, numero semper plurali, ‘hi Stobi’, nomen civitatis. ‘Erebos’ 30Graecum est, quod poterit Latine ‘Erebus’ dici. ‘Bus’ omnia secundae 31sunt declinationis, ‘‑bi’ faciunt genetivo, ‘nimbus cibus albus, 32nimbi cibi albi’ et si qua talia. 7214‘Cas’ unum repperi terminatum tertiae declinationis, ‘‑dis’ 15faciens genetivo, ‘Arcas Arcadis’. ‘Ces’ omnia producuntur, sed 16Latina ‘‑dis’ faciunt genetivo, ‘haec merces huius mercedis’, Graeca 17‘‑cis’, ‘Drances Drancis’, vel ‘‑tis’, ‘Drancetis’, ‘Saces Sacis’ vel ‘Sacetis’. 1Omnia tamen declinationis tertiae. ‘‑Cis’ tertiae sunt declinationis: 2nam ‘‑cis’ faciunt genetivo, ‘hic’ et ‘haec dulcis huius dulcis’. Quidam 3putant ‘haec calcis’ debere dici, non ‘haec calx’, sed errant. Nam ‘‑cis’ 4terminata, si non fuerint generis communis, Graeca sunt, ut ‘hic 5Acis’, nomen fluvii in Sicilia. ‘Cos’ nullum nomen Latinum repperi 6terminatum; inventor sit etiam doctor rationis declinandae. 7Unum repperi Graecum secundae declinationis ‘‑ci’ faciens genetivo, 8‘Damascos Damasci’, sicut Lucanus ‘ventosa Damascos’, 9nomen civitatis. ‘Cus’: hac syllaba terminata masculina quidem 10omnia secundae sunt declinationis: nam ‘‑ci’ faciunt genetivo, 11‘Marcus saccus porcus truncus, Marci porci sacci ‹trunci›’. Excipiuntur 12tria quartae declinationis, ‘arcus, lacus, acus’ – deminutio 13genus servat, ‘hic aculeus’, non ‘haec aculea’. Feminina vero ‘‑cus’ 14terminata quartae sunt declinationis, ‘‑cus’ faciunt genetivo, ‘haec 15quercus huius quercus, haec ficus huius fici’, pomum: sic Martialis 16| ‘dicamus ficos quas constat in arbore natas’, et ‘huius ficus’, 1‘dicemus ficus’. Neutra nomina ‘‑cus’ terminata tertiae sunt 2declinationis, ‘‹‑ris›’ facientia genetivo, ‘pecus ulcus, pecoris ulceris’. 3Secus duas res significat: adverbium separandi, ‘haud secus ac 4iussa’; et sexus, Sallustius ‘virile ac muliebre secus’. Omnia autem 5nomina neutra ‘‑us’ terminata tertiae sunt declinationis, ‘‑ris’ faciunt 6genetivo, exceptis quattuor, vulgus pelagus pus virus. Sed vulgus et 7pelagus secundae sunt declinationis, ‘‑gi’ faciunt genetivo, ‘pelagi, 8vulgi’, numero semper singulari; ‘vulgus’ et masculino genere 9declinatur. {Vergilius ‘ignobile vulgus’}. ‘Pus’ et ‘virus’ tres casus 10tantum recipiunt, in numero tantum modo singulari declinantur, 11‘hoc pus’ vel ‘virus’, ‘o pus’ vel ‘virus’. 7312‘Das’ primae sunt declinationis, ‘‑dae’ faciunt genetivo, 13‘Lycidas Midas, Lycidae Midae’ et si qua talia. ‘Des’ omnia sunt 14producta et paene Graeca omnia, unde arbitrio nostro declinabuntur 15et tertiae declinationis ratione, ‘‑dis’ facientia genetivo et 16primae ‘‑dae’ terminata casu genetivo: ‘Pelides Tydides’, ‘Pelidis’ vel 17‘Pelidae’, ‘Tydidis’ vel ‘Tydidae’. Unum nomen Latinum repperi ‘‑des’ 18syllaba finitum declinationis quintae, ‘‑ei’ separatis faciens genetivo, 1‘fides fidei’, ‘‑e‑’ in genetivo correpta, rationem supra docui. Legi ‘hic 2Oedipodes huius Oedipodae’: nam si ‘hic Oedipos’ declinaverimus, 3genetivo faciet ‘‑dis’, sicut ‘Melampos Melampodis, Lysipos Lysipodis’: 4nam si ante ‘‑pus’ syllabam nominativus ‘‑p‑’ litteram habuerit, ‘‑pi’ 5faciet genetivo declinationis secundae, ‘Lysippus Lysippi, Chrysippus 6Chrysippi, Philippus Philippi’. ‘Dis’ terminata tertiae sunt 7declinationis, ‘‑dis’ faciunt genetivo, ‘hic’ et ‘haec rudis huius rudis, 8haec fidis huius fidis’: ‘fidibusque canoris’; ‘haec glandis’, sic Vergilius. 9‘‑Dos’ producta tertiae sunt declinationis, ‘‑tis’ faciunt genetivo, 10‘dos dotis, sacerdos sacerdotis’. ‘Dos’ correpta Graeca sunt secundae 11{sunt} declinationis, ‘‑di’ faciunt genetivo, ‘Tenedos Tenedi’; potest 12tamen ‘Tenedus’ dici. ‘Dus’ omnia masculina secundae sunt declinationis, 13‘‑di’ faciunt genetivo, ‘nidus nidi, tardus tardi; haec nardus 14haec Aradus, nardi Aradi’. Sed melius ‘nardos’ et ‘Arados’ dicuntur, 15sicut ‘Tenedos’: nam Graeca sunt. Excipitur unum quartae declinationis 16‘‑dus’ faciens genetivo, ‘hic gradus huius gradus’. Nam neutra 17nomina ‘‑dus’ terminata ‘‑ris’ faciunt genetivo, ‘pondus ponderis, 1sidus sideris’, ratione neutrorum ‘‑us’ terminatorum, quam supra 2docui. Nam femi‹ni›na ‘‑dus’ terminata non repperi Latina. 743‘Fas’ tertiae est declinationis Graecum ‘‑tis’ faciens genetivo, 4‘‑n‑’ ante eam | habens, ‘elefas elefantis’; dicitur et ‘elefantus huius 5elefanti’ secundae declinationis. Latina duo repperi indeclinabilia, 6‘hoc fas hoc nefas’. Nam ‘fandi’ atque ‘nefandi’ a nominativo venit 7‘hoc fandum’ et ‘hoc nefandum’. ‘Fes, fis, fos’: his syllabis non repperi 8nomina terminata; doceat qui reppererit. ‘Fes’ inveniuntur, sed 9vulgaria. ‘Fus’ secundae sunt declinationis, ‘‑fi’ faciunt genetivo, 10‘rufus rufi’ et si qua talia. 7511‘Gas’ unum Latinum monoptotum repperi generis omnis, 12‘nugas’; Graeca tertiae sunt declinationis ‘‑tis’ facientia genetivo, ‘‑n‑’ 13ante eam habentia, ‘Gigas Gigantis’. ‘Ges’ correpta tertiae sunt 14declinationis, ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘seges segetis’; producta vero 15‘‑gis’, ‘strages stragis’; Graeca vero ‘‑gis’ vel ‘‑tis’ vel ‘‑gae’, ‘Gyges ‹Gygis›’ 16vel ‘Gygetis’ vel ‘Gygae, Ganges Gangis’ vel ‘Gangetis’ vel ‘Gangae’. 17‘Gis’: non inveni hac syllaba nomen terminatum. ‘Gos’ et 18corripitur et Graecum est, ‘hoc Argos huius Argi’, declinationis 19secundae. Hoc tamen nomen numero quidem singulari genere 20neutro dicitur, plurali vero masculino, ‘hi Argi’, ut ‘hoc porrum hi 1porri’ – his contraria sunt numero singulari masculina, plurali 2neutra: ‘hic Tartarus haec Tartara, hic Gargarus haec Gargara, hic 3Maenalus haec Maenala’. ‘Gus’ secundae sunt declinationis, ‘‑gi’ 4faciunt genetivo, ‘mergus mergi’. Neutra, sicut supra docuimus, ‘‑us’ 5terminata omnia sunt tertiae declinationis, ‘‑ris’ genetivo facientia, 6‘frigus frigoris’, exceptis quattuor, ‘vulgus, pelagus, pus, virus’, de 7quibus paulo ante tractavi. 768‘Has’ tertiae sunt declinationis Graeca, ‘‑dis’ genetivo faciunt, 9‘orchas orchadis’: Vergilius ‘orchades et radii’. Unum inveni 10barbarum monoptotum: ‘napthas’, Sallustius posuit. ‘Hes’ producta 11Graeca sunt tertiae declinationis, ‘‑chis’ vel ‘‑tis’ genetivo facientia, 12‘Laches Lachis’ vel ‘Lachetis’, ‹ut› ‘Chremes Chremis’ vel ‘Chremetis’, 13‘Dares’: Terentius ‘puerum conveni Chremis’. ‘His’ tertiae sunt 14declinationis, ‘‑dis’ faciunt genetivo, ‘Bacchis Bacchidis’. ‘Hos’ non 15inveni, nisi unum barbarum numero semper plurali, ‘Tarrhos’, 16nomen civitatis lectum in Sallustio. ‘Hus’ antique, ‘Orchus Orchi’, 17secundae declinationis. 771‘Ias’ Graeca ‘‑dis’ faciunt genetivo declinationis tertiae, 2‘Thyias Thyiadis’. ‘Ies, iis’: his iunctis nullum nomen repperi terminatum. 3‘Ios’ productum unum inveni, sed numero plurali, ‘Veios’, 4civitatis nomen dicitur, sicut ‘Tarrhos’. ‘Ius’ monosyllabon ‘‑u{i‑}’ 5ante ‘‑ris’ habebit in genetivo, ‘ius iuris’; disyllabum vel amplius 6comparativa et ipsa ‘‑ris’ faciunt genetivo, sed ante eam ‘‑o‑’ productam, 7maius maiōris, peius peioris’. 788‘Kas, kes, kis, kos, kus’: his syllabis nullum nomen ‹repperi› 9terminatum, ratione ‘‑k‑’ litterae, quam supra docui, quod 10numquam nisi ‘‑a‑’ solum post se habet, nulla altera littera secum 11iuncta. 7912‘Las’, si vocalem ante se habueri‹n›t ‘‑c‑’ vel aliam consonantem 13praeter ‘l’,| primae erunt declinationis, ‘Hylas Hylae, Asilas 14Asilae, Amyclas Amyclae’, nomen lectum in Lucano ‘molli consurgit 15Amyclas, / quem dabat alta, toro’. Si ‘‑l‑’ habuerint, tertiae 16erunt declinationis: nam aut ‘dis’ aut ‘‑tis’ faciunt genetivo, ut ‘Pallas 1Palladis’ vel ‘Pallantis’. Quidam putant tunc debere dici, ‘Pallantis’, si 2nominativus ‘‑n’ habuerit, tunc ‘Palladis’, si non habuerit ‘‑n’ nominativus; 3sed errant. Nam nullum de his nominibus ‘‑n’ habet. Sed 4differentia genetivi ab accentu nominativi cognoscitur: ‘Pallas’ in 5‘pal‑’ habens acutum ‘Pallantis’ facit, ‘Pallas’ in ‘‑las’ habens acutum 6‘Palladis’ facit. Excipitur unum, quod quamvis ‘‑l‑’ habeat ante ‘‑las’ in 7nominativo, tamen genetivo, nec ‘‑tis’ facit nec ‘‑dis’, sed ‘‑lae’ ratione 8primae declinationis, non tertiae, ‘Achillas huius Achillae’, nomen 9lectum in Lucano. ‘Les’ correpta Latina ‘‑tis’ faciunt genetivo, ‘miles 10militis’, ‘‑e‑’ in ‘‑i‑’ mutata. Excipitur unum, quod in genetivo ‘‑e‑’ producit, 11‘locuples locupletis’. Producta Latina ‘‑lis’ faciunt, ‘Hercules 12Achilles, Herculis Achillis’. Unum legi ‘‑les’ terminatum generis 13neutri sine aliqua ratione declinationis, ‘Cales’, nomen oppidi. 14Graeca ‘‑les’ terminata omnia producuntur et aut ‘‑lis’ faciunt genetivo 15aut ‘‑tis’, ut ‘Thales Thalis’ vel ‘Thaletis’, ‘Eteocles Eteoclis’. Ergo 16omnia tertiae sunt declinationis. ‘Lis’ terminata omnia tertiae sunt 17declinationis, nam ‘‑lis’ terminant genetivum, ‘hic facilis huius 18facilis, hic mollis huius mollis’. Excipitur unum ‘‑tis’ faciens genetivo, 19‘haec lis huius litis’. Graeca ‘‑lis’ terminata aut ‘‑lis’ facient genetivo 20aut ‘‑dis’, ut ‘Damalis huius Damalis’ vel ‘Damalidis’, nomen 1meretricis Horatianae. Hoc tamen scire debemus, quod omnia 2nomina Latina ‘‑lis’ terminata communia sunt generum duorum, 3ut ‘hic’ et ‘haec facilis, difficilis, mollis’ – excipitur unum, ‘‑lis’ – ‘hic’ et 4‘haec gracilis’, ‘hic’ et ‘haec imbecillis’. Sed Terentius nove ‘ut gracilae 5sient’, nominativo singulari ‘haec gracile, {haec imbecilla}’: nam si a 6nominativo ‘‑lis’ terminato posuisset nominativum pluralem, ‘‑les’ 7terminabat, ‘graciles’. Tale est Sallustianum ‘imbecilla aetas’ non 8‘imbecillis’. Hoc tamen scire debemus, quod ‘‑lis’ terminata Latina 9communia sunt duum generum, neutrum facientia ‘‑e‑’ correpto, 10excepto ‘lis litis’. ‘Los’ producta unum nomen repperi terminatum 11et correpta unum apud Lucanum lectum, ‘haec Mallos huius 12Malli’, secundae declinationis, nomen civitatis. Nam producta 13‘colos coloris’ Sallustius, ‘igitur colos exsanguis’; sed melius ‘color’ 14dicitur. ‘Lus’ terminata omnia secundae sunt declinationis, ‘‑li’ 15facient genetivo, ‘malus mali, populus populi, Romulus Romuli’, 16exceptis neutris, quae, sicut | frequentissime docui, ‘‑ris’ faciunt 17genetivo, ‘vellus velleris’, ratione neutrorum ‘‑us’ terminatorum, et 18uno feminino ‘‑ris’ faciente genetivo ‘‑u{i}’ et in nominativo et in 19genetivo producta. Omnia enim in genetivo ‘‑u‑’ ante novissimam 1syllabam habentem consonantem continentia producuntur, ut 2‘tellus telluris, iuventus iuventutis, senectus senectutis’. ‘Anus anuis, 3sus suis’ ideo corripiuntur, quoniam novissima syllaba sine consonanti 4est. Haec colus secundae est declinationis ‘‑li’ faciens genetivo, 5‘huius coli’: nam Vergilius ‘cui tolerare colo vitam’, qui dativus 6a genetivo ‘‑i’ terminato venit; et quartae declinationis ‘‑us’ terminans 7genetivum, sicut Statius Thebaidos libro III ‘nigraeque 8sororum / iuravere colus’, qui nominativus pluralis a genetivo 9singulari ‘‑us’ terminato deducitur.