Sacerd. 1, 5, 67 - 1, 6, 6
567Sic et quaedam defectiva, sed elocutione, et ‘‑o’, ut ‘fero tuli’;
et ‘‑r’ ‘feror latus sum’. Nam quaedam eiusdem speciei, id est declinationis
defectivae elocutione, ‹nec ‘‑o’› nec ‘‑r’ sed ‘‑m’ terminantur,
‹...› ‘odi, novi, memini’. Defectiva quaedam qualitate, id est genere,
5‘‑o’ quidem terminantur, ut ‘fio’, sed tempus praeteritum perfectum
sic habent, ac si ab ‘‑r’ veniant, ut ‘fio factus sum, soleo solitus sum’.
68Frequentativa species et ‘‑o’ terminatur, ut ‘dicto dictito’, et
30‘‑r’, ut ‘dictor dictitor’.
69Inpersonalis et ‘‑r’, ut ‘itur’, et ‘‑t’, ut ‘taedet’.
16 tit.DE ADVERBIO
61Adverbium est pars orationis, quam verbis adiciendo eorum
significationem complemus. Adverbio accidunt tria: significatio
1, 5comparatio figura.
2Significatio in multa dividitur: est enim loci, ut ‘hic’; temporis,
ut ‘heri, nuper’; numeri, ut ‘semel’; negandi, ut ‘non’; confirmandi,
‹ut› ‘etiam’; demonstrandi, ut ‘ecce’; optandi, ut ‘utinam’; hortandi,
ut ‘heia’; ordinis, ‹ut› ‘deinde’; interrogandi, ‹ut› ‘cur’; similitudinis,
10‹ut› ‘quasi’; qualitatis, ‹ut› ‘sapienter’; dubitantis, ut ‘forsitan’;
eventus, ut ‘forte’; personalis, ut ‘mecum’; vocandi, ut ‘heus’; respondendi,
ut ‘heu’; quantitatis, ut ‘saepius’; separandi, ut ‘seorsum’;
eligendi, ut ‘potius’; congregandi, ut ‘simul’; prohibendi, ut ‘ne’;
comparandi, ut ‘magis’.
315Ergo adverbia vocalibus quidem quinque terminantur: ‘‑a, ‑e, ‑i,
‑o, ‑u’; semivocalibus v: ‘‑l, ‑m, ‑n, ‑r, ‑s’; muta ‹una› ‘‑c’. ‘‑A’ ‘heia age rumpe
moras’, ‘‑e’ correpto ‘facile omnes cum val.’, ‘‑e’ producto ‘nefarie
molientem’, ‘‑ae’ diphthongo ‘militiae contubernales’, ‘‑i’ ‘domi una
eruditi’, ‘‑o’ ‘bellum subito exarsit’ et ‘falso queritur’, ‘‑u’ ‘nec visu
20facilis’ – hoc magis verbum supinum est. ‘‑L’ ‘quem semel risisse’,
‘‑m’ ‘tum me confectum’, ‘‑n’ | ‘en crimen en causa’, ‘en qui nostra’,
‘‑r’ ‘cur non Mopse boni’, ‘‑s’ ‘heus heus Syre’, ‘‑c’ ‘hic hic sunt nostro’.
4Comparatio duobus ‹gradibus› fit: nam aut uni comparamus,
ut ‘iustius’, aut multis, ut ‘iustissime’.
5Figura aut simplex est, ut iuste, aut composita, ut iniuste.
6Adverbia aut ex se nascuntur, ut ‘heri, nuper’; aut ab aliis, ut
‘docte, sapienter’. Adverbia, a nominibus ‘‑us’ terminatis venientia, ‘‑e’
producto terminabuntur, ut ‘rectus recte, summus summe’; exceptis
tribus: ‘bonus bene, malus male, ritus rite’. Aut ‘o’ terminantur
5producto: ‘falsus falso’. ‘‑Is’ vero terminata nomina facient adverbia
aut ‘‑e’ correpto terminata aut ‘‑ter’, ut ‘facilis facile’ vel ‘faciliter’,
‘suavis suave’ vel ‘suaviter’. ‘‑N’ et ‘‑s’ terminata nomina vel ‘‹‑x›’, ‘‑ter’
faciunt adverbia, ut ‘clemens clementer, felix feliciter’. ‘‑R’ terminata
nomina ‘‑e’ producto terminant adverbia, si non fuerint comparativa,
10ut ‘miser misere’. Si fuerint nomina comparativa, ‘‑us’ terminabuntur
adverbia, ut ‘felicior felicius’, quod etiam nomen erit comparativum
generis neutri.