Sacerd.

34325Sunt verba quae et modis et omnibus temporibus et personis 26deficiant et haec tantummodo habeant, ‘salve salvete salvere’; 27quamvis Plautus in Truculento posuerit ‘non salveo’, sed inridenter: 28nam de persona rustici dixit. 14 tit.1DE CONIVGATIONIBVS 412Coniugationes verborum sunt tres. 23Prima est quae verbo activo modo pronuntiativo, quem 4quidam indicativum vel finitivum vocant, temporis praesentis 5numeri singularis secunda persona ‘‑as’ syllaba terminatur, ut ‘amo 6amas’. Cuius ‘s’ littera detracta et ‘bo’ adiecta, fit futurum tempus 7eiusdem modi, quod quidam modum promissivum putant, ut 8‘amabo’. Detracta syllaba ‘bo’, fit modi imperativi temporis praesentis 9numeri singularis secunda persona, ut ‘ama’. Huic personae ‘re’ 10syllaba adiecta facit modi infiniti temporis praesentis vel omnis 11declinationem, ut ‘amare’. 312Secundae coniugationis modi indicativi temporis praesentis 13secunda persona ‘‑es’ producta syllaba terminatur, ut ‘doceo doces’; 14et ‘s’ littera in ‘bo’ syllabam mutata, fit eiusdem modi tempus futurum, 15quod, sic uti docui, quidam promissivum putant, ut ‘docebo’. 16Qua syllaba ‘bo’ detracta, fit modi imperativi temporis praesentis 17secunda persona ‘e’ producto, ut ‘doce’. Huic personae ‘to’ syllaba 18adiecta, fit eiusdem modi temporis futuri secunda et tertia persona, 19ut ‘doceto’. Qua syllaba ‘to’ in ‘re’ correptam mutata, fit 20modus infinitus, ut ‘docere’. 421Tertia coniugatio correpta secundam personam modi indicativi 22temporis praesentis numeri singularis ‘‑is’ syllaba terminatam 23habet, ut ‘scribo scribis’. Qua syllaba ‘is’ in ‘am’ mutata erit eiusdem 24modi tempus futurum, ut ‘scribam’; vel ‘s’ tantummodo in ‘am’ 25mutata, ut ‘sapio sapis sapiam’. Imperativi quoque modi temporis 26praesentis secunda persona fit ‘s’ detracta de secunda persona 27numeri singularis modi indicativi temporis praesentis et ‘i’ in ‘e’ 28correptam mutata {fit}, ut ‘scribo scribis scribe’. Sic omnia, exceptis 29tribus verbis, ‘dic, duc, fac’, ‘non dice non duce non face’; quod si 30invenerimus, comice dictum intellegendum est. Modi ergo imperativi 31temporis praesentis secundae personae ‘re’ syllaba adiecta, fit 32modus infinitus, etiam eorum verborum quae modo imperativo ‘c’ 33non ‘e’ correpto | terminantur, ut ‘scribere dicere facere ducere’; 1, 1excepto uno verbo, genere neutro, quod modo infinito sine ‘‑re’ 1, 2syllaba terminatur, ut ‘volo velle’, et uno defectivo, ‘sum esse’. Nam 1, 3odi novi memini modo tantummodo indicativo declinantur sine 1, 4tempore futuro: nam praesens praeterito perfecto simile est et 1, 5praeteritum inperfectum praeterito plusquamperfecto; inveniemus 6eorum verborum tempus ‹perfectum et› plusquamperfectum 7modi infiniti, ut est ‘odisse, novisse’ vel ‘nosse, meminisse’, 8quamvis haec omnia sine coniugatione sint. 59Tertia coniugatio producta, quam quidam quartam dicunt, 10modi indicativi temporis praesentis numeri singularis secunda 11persona ‘‑is’ syllaba terminatur, ut ‘munio munis’; sed ‘s’ littera in ‘am’ 12mutata, fit futuri temporis eiusdem modi prima persona, ut ‘muniam’; 13excepto ‘ibo’, et si quid inde nascitur, quamvis Terentius 14‘non eam ne nunc quidem’ et ‘redeam’. Sed ‘am’ syllaba detracta 15et ‘i’ littera integra remanente, fit modi imperativi secunda persona 16numeri singularis, ut ‘muni’. Huic ‘to’ adiecta, fit secunda et tertia 17persona numeri singularis eiusdem modi temporis futuri, ut 18‘munito’. Qua in ‘re’ mutata, fit infinitivi modi tempus omne et 19omnis persona, ut ‘munire’. 620Sic omnes verborum species declinabuntur, exceptis inpersonalibus, 21in quibus personae adiectae ubique faciunt declinationem, 22et exceptis defectivis. 723Quidam putant de secunda persona modi indicativi temporis 24praesentis omne verbum cuius sit coniugationis posse cognosci, 25sed errant. Nam poterit haec eorum ratio in prima et secunda 26coniugatione constare: nam prima ‘‑as’, ut ‘amas’; secunda ‘‑es’ producta 27syllaba terminatur, ut ‘doces’. Tertia vero correpta et tertia 28producta, quam quidam quartam dicunt, non poterunt separatae 29firmari: nam utraque ‘‑is’ syllaba terminatur, ut ‘scribis munis’. Ergo 30ut in omni coniugatione firmissima ratio tradatur, consideranda 31est modi imperativi numeri singularis secunda persona. Nam 1primae coniugationis modi imperativi temporis praesentis numeri 2singularis secunda persona ‘‑a’ terminatur, ut ‘ama’; secundae ‘‑e’ 3producto, ut ‘doce’; tertia‹e› vero correpta‹e› ‘‑e’ correpta, ut 4‘scribe’; tertiae productae ‘‑i’, ut ‘muni’. 85Species passiva, quae venit de activa, primae personae modi 6indicativi temporis praesentis ‘r’ adiecta fit, ut ‘amor, doceor, scribor, 7munior’. Sic in tempore futuro eiusdem modi, quod quidam 8modum promissivum dicunt, in verbis quidem primae et secundae 9coniugationis ‘r’ littera adiecta fit, ut ‘amabor docebor’; in 10tertiae vero correptae ‹et productae› ‘m’ in ‘r’ mutata, ut ‘scribar 11muniar’.