Vel. orth.

5220Animadvertimus tamen quibus‹dam› partibus orationis 21‘u’ litteram vitiose insertam, ut in eo quod est ‘urguere’ ‹et 22‘unguere’›. Itaque testis in utroque Vergilius qui ait: 23quibusue 24urg[u]entur poenis 5, 1sine ‘u’, item: 5, 2ungere tela manu ferrumque armare veneno. 5, 3Nam quominus ‘unguo’ debeat dici apparet ex eo, quod nullum 5, 4uerbum ‘uo’ terminatum sive ‹iunctim sive› solute non eandem 5, 5‘u’ servare ‹inueniatur› inpraeterito, ut ‘vol‹u›o’ ‘volui’, 6‘eruo’ ‘erui’. At ‘ungo’ ‘unxi’ facit, quomodo ‘ping[u]o’ ‘pinxi’, 7‘fingo’ ‘finxi’. Et tamen in nomine quod hinc fingitur sic insertum 8rursus ‘u’ agnoscitur, ut evelli non possit ut apud eundem 9Vergilium: 10et pinguis unguine ceras; 11et ‹in› consuetudine usurpatur ‘unguentum’. 311Idem accidit 12et in ‘hircis’, quos antiqui ‘hirquos’ dicebant. Nam quamvis 13nos in| ‘hircis’ ‘u’ littera‹m› non interponamus in hac 14enuntiatione, tamen videmus remanere in derivatione nominis 15quod hinc tractum est, ut eos qui sunt in adulta[m] aetate[m] 16‘hirquitallos’ vocemus. 416In ‘antiquo’ etiam videmus locum 17‹‘u’› litteram habere et in ‘postico’ non habere; nam et ‘antiquum’ 18ab eo quod est ‹‘ante’ et ‘posticum’ ab eo quod est› 19‘post’, quod apparet ex scriptione temp‹l›orum. 610, 1Nunc ad praepositiones transeamus atque incipiamus 0, 2ab illa quam Cicero in Oratore adnotavit. Varia enim ‹est› consuetudo 0, 1in eo quod est ‘ab’ et ‘a’ et ‘abs’ et ‘au’, ut cum dicimus 0, 2‘a me’, deinde ‘ab illo’, deinde ‘abstulit’, deinde ‘aufert’, quod 0, 3sane tantum in duobus verbis usurpatum est, ‘aufert’ et ‘aufugit’. 0, 4Adi[i]cit his praepositionibus et illam quae scribitur per ‘f’ 0, 5litteram, quam ab antiquis usitatam ait maxime in rationibus et 6in accepti[s] tabulis. Nam quotiens acceptam pecuniam referebant, 7non dicebant ‘a Longo’, sed ‘af Longo’. Et ait religionem 8hanc scribendi apud paucissimos remansisse saeculo suo. Antiquos 9scimus et ‘abs te’ dixisse: nos contenti sumus ‘a te’ dicere. 10Scimus ipsos et ‘ab Lucilio’ dixisse, nos observamus ut ‘ab’ praeponatur 11his nominibus quae a vocali incipiunt, ut cum dicimus 12‘ab Olympo’. Non adsumitur autem haec ‘b’ littera, quotiens 13nomina a consonante incipiunt[ur], ut ‘a Romulo’. Siquis itaque 14quaesierit, quare non ‘ab Iunone’ dicamus, sed ‘a Iunone’, 15meminerit hic litteram ‘i’ pro consonante positam, de quo latius 16et supra disputavimus. ‘Abs’ vero neque nominibus|neque 17his partibus orationis cum quibus in confusione‹m› non venit 18adiungitur (‘abs te’ enim duae partes orationis sunt), sed cum 19quibusdam verbis ‹in› unitatem concessit, ut ‘abstinet, abscondit’. 20Haec enim pars orationis composita est, et quoniam 21et ‘ac[c]ondit’ hiabat et ‘ab[s]condit’ durius sonabat, intervenit 22‘s’ littera quae exornaret [et] auditum. De qua scriptione illud 23quaeritur, utrum per ‘p’ an per ‘b’ et ‘s’ debeat scribi, quoniam 24ea quae apud nos ‘ψ’ litteram sona‹n›t putant plerique per ‘p’ et 1‘s’ scribenda, quoniam et Graeci pronuntiaverunt [per] ‘ψ’ litteram 2constare ἐκ τοῦ πῖ καὶ ‘ς’. Sed qui originem verborum 3propriam respiciunt, per ‘b’ scribunt. 24‹...› et in eo quod est ‘appello’, quod alterum sit ‘nauem 5appellentis’, aliud verbi causa ‘pecuniam appellantis’. Videmus 6autem prope in omnibus verbis quae a ‘p’ littera incipiunt hanc 7praepositionem cogi ut ‘d’ littera omissa ‘p’ geminet, ut in eo 8quod est ‘paret’ ‘apparet’ et in eo quod est ‘ponit’ ‘apponit’ et 9‘pungit’ ‘appungit’. Sic in his partibus orationis quae incipiunt 10a littera ‘c’ non facile potest hac praepositione admota sonare ‘d’ 11littera. Ha‹e›c similiter littera geminatur in eo quod est ‘capio’ 12‘accipio’. Itaque Lucilius:| 13atque ‘accurrere’ scribas 14‘d’ ne an ‘c’ non est quod quaeras eque labores. 15Ille quidem non putavit interesse scripturae; sed si sonus consulitur, 16interest aurium ut ‘c’ potius quam ‘d’ scribatur. At siquis 17in his quaerat vocibus, quae incipiunt a littera ‘t’, merito indifferenter 18scribuntur ‘attinet, attentus’ ‹et ‘adtinet›, adtentus’, 19quoniam utralibet littera scripta eundem auribus sonum reddunt. 20Nec minus ea quae a ‘g’ littera incipiunt variant huius 1praepositionis enuntiationem. Nam interdum elisa ‘d’ littera ‘g’ 2geminatur, ut ‘aggerat’. Est etiam ubi necesse est hanc ‘d’ litteram 3interire nulla alia substituta, ut in eo quod est ‘aspicio’ 4‘ascendo’. At ubicumque ‘t’ littera scribitur nec in unitatem 5uenit cum alia parte orationis, sine dubitatione vicem alterius 6partis orationis ostendit, et est coniunctio disiunctiua ‘at’, ut 7Persius: 8at te nocturnis iuvat impallescere chartis. 9Quod si erit per ‹‘d’› scriptum ‘ad’, non tantum orthographia 10peccabit, sed etiam significatio errabit. Est etiam ubi transeat ‘d’ 11in ‘l’, si ab hac eadem littera vox sequens incipiat, ut est ‘alligere’, 12nec semper [t] tamen, quoniam dicimus ‘adluere’ et ‘adloqui’ et 13‘adlabi’. ‘Abbi‹be›re’ etiam quidam geminata ‘b’| maluerunt et 14dicere et scribere intermissa ‘d’. Et ‹in› hoc nullam differentiam 15putat esse Lucilius, qui ait: 16‘abbi‹be›re’ non multum est ‘d’ siet an ‘b’. 317Habet ‹et› ‘ex’ praepositio observationem, in qua[m] 18‹interit› interdum ‘x’ littera, ut in eo quod est ‘ebibit, enuntiavit, 19emovit’. Nec tamen possis ita definire, ut dicas tunc hanc 20litteram interire, quotiens sequens vox incipit a consonante. 21Hoc enim arguit ipsa loquendi consuetudo, cum dicimus ‘excellere’ 1et ‘extollere’ et ‘exquirere’. In eo quod est ‘exspectatus’ 2duplicem scriptionem quidam esse voluerunt, ut, quotiens cum 3verbo quod est ‘ex[s]pecto’ ‘opperior’ praeposita haec pars orationis 4fuerit, ‘e’ et ‘x’ littera contenta sit; quotiens autem cum 5verbo quod est ‘specto ludos’, necessaria [esse] ‘s’ litterae insertio[r] 6sit, ut in ipsa quoque scriptione ambiguitas de|ducatur eius 7quod est ‘expectare illum uolo’ et ‘‹ex›spectare mihi placet’. 8Verum uno modo utrumque scribi licet nec timere eam ambiguitatem, 9quae est multis verbis familiarissima, cum in hac littera 10‘x’ etiam ‘s’ posita sit, siquidem tam apud nos quam apud 11Graecos duplex sit et composita. 412Transeamus nunc ad aliam praepositionem. ‘Ob’ praepositio 13interdum ponitur plena, ut est ‘obire, oberrare’, interdum 14ad eam litteram transit, a qua sequens vox incipit, ut est 15‘offu‹l›sit, ommutuit’: item et si ‘p’ sequatur, ut ‘opposuit’. Similiter 16quidam et in eo quod est ‘obstitit’ ‘p’ servare maluerunt, 17quia haec littera semivocali ‘s’ confusa[e] eius litterae sonum 18exprimit, quae est apud Graecos ‘ψ’, atque hanc illi duplicem 19constare dicunt ex ‘p’ et ‘s’. 520Huic similis est et ‘sub’ praepositio, quae interdum ‘b’ 21litteram servat, ut in eo quod est ‘subdit’; interdum mutat, ut 22supra dixi, in eam litteram a qua sequens incipit ver‹b›um, ut 23in eo quod est ‘sufficit, suffodit’ et in eo quod est ‘summovit, 24sumministravit’, aeque in eo quod est ‘supposuit’. Atque animadvertimus 25in semivocalem ‹‘s’› transire, ut in eo quod est ‘sustulit’ 26et ‘suscepit’. Nec non variat significationem gemina[m] 27enuntiatione[m] litterae sequentem vocem inchoantis, ut est 1‘succipere’: aliud est enim ‘amicum suscipere’, aliud ‘aquam succipere’. 63At in praepositione ‘de’ minimum est observationis, 4quantum ad orthographiam, non quod ad significationem pertine[a]t. 5Plena enim in compositionibus ponitur, ut ‘deducere, 6depellere, demonstrare, destruere’. Nam si quando ‘e’ in ‘i’ litteram 7transit, ab alia praepositione originem ducit. Cum enim 8dicimus ‘dimovit’, ut est: 9dimovit obstantes propinquos,| 10[et tua terris didita fama] iam non est a ‘de’ praepositione, sed 11‹‘dis’, et› unitatem quandam complectitur vocis. In hac tamen 12‘de’ praepositione, quam dixi plenam praeponi, animadvertendum 13illud, quod imminuitur, si quando sequens uox a littera ‘e’ 14incipit, ut est ‘de[e]rrare, de[e]sse’, ‹in› qua enuntiatione sufficit 15ipsa productio. Et quatenus incidimus in mentionem praepositionis 16‘dis’, adnotabimus et illam plenam praescribi ceteris, 17nisi his partibus orationis quae incipiunt a littera ‘m’, ut ‘dimovit’, 18aut ‘n’, ut ‘dinoscit’, aut ‘l’, ut ‘diluit’, aut ‘b’, ut ‘dibucinat’, 19aut ‘g’, ut ‘digerit’, aut si ‹a› ‘d’ littera incipi[e]t ut ‘diditus’, quomodo 20Vergilius: 21tua terris didita fama, 22aut in ‘f’ litteram transire, si ab hac eadem sequens vox incipiat, 23ut ‘diffudit’. 71‘Per’ vero praepositio omnibus integra praeponitur, 2nisi cum incidit in ‘l’ litteram, adfinem consonantem, quam elegantioris 3sermonis viri geminare malunt quam ‘r’ litteram exprimere, 4ut cum ‘pellabor’ malunt dicere quam ‘perlabor’. Nec 5aliter apud Lucilium legitur † in praepositionem †: 6‘pelliciendo’ quod est ‘inducendo’ geminat ‘l’; 7‘pellicere’ malunt quam ‘perlicere’. Unde et apud Vergilium non 8aliter legimus ‘pellacis Ulixi’; et a ‘pelluendo’ ‘pe[r]luis’ et apud 9antiquos τρισυλλάβως ‘pelluis’, quae nunc in synaeresi ‘pel[l]uis’ 10dicitur.