Ars Bob. 7, 22-27 - 9, 25-31
722-27Sunt item nomina superlativa quae absolutum, id est πρωτότυπον,
non habent, sed ab adverbio veniunt, ut ‘ulterior ultimus’
ab ultra adverbio, ‘citerior citimus’ a ‘citra’, ‘inferior infimus’ ab ‘infra’,
7, 25‘superior summus’ a ‘supra’, ‘prior’ etiam et ‘primus’ ab adverbio ‘prius’ et
‘peior pessimus’ ab adverbio ‘peius’. Aliquando solus superlativus
invenitur, ut ‘novissimus, supremus’.
83-6Sunt alia absoluta quae nullo quidem gradu conlationis figurantur,
recipiunt tamen conlationem si illis magis adverbium iungatur
5et maxime, ut ‘magis rudis’ et ‘maxime similiter’, sicut e contrario
minus et minime adduntur.
7-18Utimur autem gradu conparativorum in uno et altero prope
aequalibus ac similibus (nam dissimilium conparatio nulla est), ut
‘hi duo viri fortes’, sed ‘hic altero fortior’. Item conparativus gradus
10et his qui sui generis sunt et his qui alterius sunt conparatur, ut ‘equus
velocior equo’ dicitur, qui eiusdem generis est, item ‘velocior cane’, qui
alterius generis est. Superlativus vero his tantum qui sui generis sunt
praeponitur: nam ‘velocissimus equus’ non dicitur nisi equis conparatus;
itaque superlativus gradus aut omnibus sui generis praeponitur,
15ut
‘o Danaum fortissime gentis
Tydide’,
aut nullis.
26-92Omnis autem declinatio a genetivo casu cognoscitur; nam qui
nominativum servant inepte faciunt, cum quidem casus non sunt
nominativi. Praeterea multa sunt nomina similia primae positionis
declinationis primae et tertiae, ut ‘Aeneas, Maecenas’, de quibus quid
30dici potest, nisi quod genetivus fit arbiter discernens utriusque declinationis
nomina? Declinatur igitur primae declinationis genetivus
in ‘‑ae’, secundae in ‘‑i’, tertiae in ‘‑is’, quartae aut in ‘‑us’ aut in ‘‑u’.
819-22Scito autem conparativum gradum casum ablativum trahere
8, 20tam numeri singularis quam pluralis, ut ‘doctior illo’, ‘doctior illis’
dicitur; superlativus vero casum genetivum trahit et tantum plurali
iungitur numero, ut ‘omnium iustissimus’ dicitur.
23-25Omnium nominum quattuor sunt declinationes praeter ea quae
non declinantur, quia tam per singularem quam per pluralem numerum
25eadem permanent, ut ‘frugi, nugas, nihili’.
93-5Sed hi fere sunt nominativi in prima declinatione, quorum genetivi
in ‘‑ae’ terminantur: in ‘‑as’, ut ‘Aeneas, Lysias’; in ‘‑a’, ut ‘Seneca, Agrippa,
9, 5auriga’, item feminina: ‘fortuna, colonia’; in ‘‑es’, ut ‘Orontes, Achates’.
6-20Quare ergo ‘Maecenas Maecenatis’, ‘Aeneas’ vero ‘Aeneae’? Quia
nomina Graeca in ‘‑ας’ productam terminata vel disyllaba flexa, cum
apud eos per genetivum ‘‑ου’ habent in extremitate syllabam, apud nos
primae sunt declinationis, velut ‘Λυσίας Λυσίου, Ἀμύντας Ἀμύντου:
10Lysias Lysiae, Amyntas Amyntae’; et disyllaba flexa, ‘Antas Antae,
Menas Menae’, quia et apud Graecos ‘Ἀντᾶς Ἀντᾶ, Μηνᾶς Μηνᾶ’.
Nam ‘Dryas Dryantis’ et ‘Thoas Thoantis’, quia nec flectuntur, et omnia
quae vel in ‘‑τος’ vel in ‘‑δος’ apud Graecos exeunt per genetivum
eodem casu apud nos ‘ο’ in ‘i’ mutato efferuntur, velut ‘Δρύας Δρύαντος’
15nos ‘Dryas Dryantis’. [Thoas Thoantis] Similiter et in femininis. Item
‘Orontes, Achates’ ‘Orontae’ et ‘Achatae’ facit, quoniam et apud Graecos
per ‘‑ου’ efferuntur; quae autem conposita sunt et genetivo apud Graecos
‘‑ους’ extremam syllabam habent tertiae sunt apud nos declinationis,
ut ‘Diogenes Diogenis’, apud illos ‘Διογένης Διογένους, Ἀριστοτέλης
20Ἀριστοτέλους, Aristoteles Aristotelis’.
21-24Huius tamen primae declinationis nomina masculina tantum sunt
et feminina, neutralia non sunt; itaque si qua neutralia inveniuntur,
haec Graeca et tertii ordinis sunt ratione qua diximus, ut ‘poema,
poematis’.
25-3125Incusativus autem primae declinationis aut per am exit aut
per ‘‑an’; per ‘‑an’ erit ex nominibus Graecis, velut ‘hic Callias hunc Callian’,
per ‘‑am’ ex Latinis, quae aut in ‘‑a’ aut in ‘‑es’ exeunt, ut ‘hic Seneca
hunc Senecam’. ‘Hic Oronta’, cum Latine reformatur, ‘hunc Orontam’
dicimus; nam si non reformetur ‘Oronten’ poterimus dicere, ut Vergilius
30‘fidumque vehebat Oronten’.
Critical apparatus
superlativa] exspectes comparativa et superlativa, sed cf. Dosith. 27, 4 De Nonnoalterius] alteris bfit cum Expl. 541, 7 b: sit cum Char. 17, 3 Eichenfeld–Endlicher cum Char. 17, 3 Keilin ‘‑ας’] in ‘‑as’ b secl. Tolkien 1910, 144Orontes] orontas bhaec Graeca et tertii ordinis sunt ratione qua diximus] cf. supra ll. 12-14 exit] exim b‘Oronten’] οροντen b
Quotation layer
Verg. Aen. 1, 96-97
Verg. Aen. 1, 113