Ars Bob. 12, 4-8 - 14, 1-4
124-8Excipiuntur haec sola, quae sunt declinationis tertiae, quoniam
12, 5et crescunt genetivo et sola inveniuntur in tertia declinatione in ‘‑us’
terminata, masculina quidem: ‘hic Ligus Liguris, lepus leporis, mus
muris, vetus’, quod est trium generum; feminina autem: ‘haec iuventus,
servitus, senectus, salus, virtus, Venus, tellus, palus’.
9-15Item secundi sunt ordinis quae in ‘‑ευς’ apud Graecos proferuntur,
10velut ‘Tydeus’: ‘hic’ enim ‘Tydeus huius Tydei’. Et ea nomina secundo
ordini attribuunt, quae apud Graecos genetivo casu πλεονοσυλλαβεῖ,
velut ‘Ἀχιλλεύς Ἀχιλλέως, Ὀδυσσεύς Ὀδυσσέως: hic Achilles
huius Achilli, hic Ulixes huius Ulixi’; sed quidam dicunt ‘hic Achilles
huius Achillei, Ulixes Ulixei’; alii vero tertii ordinis: ‘Achilles Achillis,
15Ulixes Ulixis’.
16-23Nomen masculinum proprium singulare simplex declinationis
secundae ita utroque declinatur numero: ‘hic Marcus huius Marci’ et
sequenter; item quae ante ‘‑us’ syllabam habent ‘‑i‑’ sic declinantur, ut
‘hic Concordius huius Concordii’. Item feminina: ‘haec laurus huius
20lauri’. Neutrum nomen in ‘‑us’ corruptum, quod singulariter tantum
declinatur: ‘hoc virus huius viri huic viro hoc virus o virus ab hoc
viro’. In ‘‑um’ neutra: ‘hoc bellum’; item quae ante ‘‑um’ habent ‘‑i‑’ similiter
declinantur, ut ‘hoc studium huius studii’.
24-30Illud memineris, quod omnia nomina masculina quae ante ‘‑us’
25syllabam ‘‑i‑’ habent, haec genetivo singulari eandem litteram ‘i’ geminatam
recipiunt, velut ‘hic Concordius huius Concordii, Marius Marii,
Thracius Thracii’; in dativo vero et ablativo plurali eandem ‘i’ litteram
geminatam accipiunt, velut his et ‘ab his Concordiis’. Nam de vocativo
plurali nihil dicendum est, cum scimus omnium nominum vocativum
30pluralem similem esse nominativo plurali.
131-4In ‘-er’ vero tantum masculina inveniuntur in hac declinatione;
nam quae feminina et neutralia sine dubio tertiae declinationis sunt,
velut ‘haec mater huius matris, hoc papaver huius papaveris, cadaver
cadaveris’. Masculina autem haec quae a Graecis proficiscuntur.
5-195Omnia enim quae apud Graecos aut per ‘‑γρος’ aut per ‘‑τρος’ aut
per ‘‑δρος’ efferuntur, haec omnia ‘‑ος’ amittunt et per ‘‑er’ elata declinantur
ut secundae declinationis, velut ‘ἀγρός ager, Ἀντίπατρος Antipater,
Τεῦκρος Teucer, Μένανδρος Menander’, quamvis Vergilius dixerit
‘Teucrus’ et ‘Evandrus’; duo autem nomina suo statu permanent, ‘Codrus’
10et ‘gongrus’; non enim dicitur ‘Coder’ nec ‘gonger’. Item ea nomina
quae per ‘‑fer’ aut per ‘‑ger’ conponuntur genetivum faciunt per ‘‑i’ litteram,
ut ‘lucifer, armiger’. Item ea quae femininum in ‘‑a’ faciunt et neutrum
in ‘‑um’ sine dubio secundae sunt declinationis, velut ‘piger pigra
pigrum’: ‘hic’ enim ‘piger huius pigri’. Reliqua vero masculina, quae
15neque a Graecis proficiscuntur neque ‹ex› conpositione veniunt neque
femininum faciunt in ‘‑a’, haec omnia tertiae sunt declinationis, ut
‘pater patris’, exceptis his solis: ‘cancer, socer, liber, auster, gener,
puer, arbiter, raster’, uter γαστήρ, aper, quae genetivum in ‘‑i’ faciunt.
Exempla declinationis secundae in ‘‑er’: ‘hic piger huius pigri’.
20-23In ‘‑ir’ vero tria sunt tantummodo quae inveniuntur et haec masculina:
‘vir, levir ἀνδρὸς ἀδελφός, ir θέναρ; et ‘ir’ quidem indeclinabile,
15‘levir’ autem ‘leviri’ facit et ‘vir viri’, et quae ab eo conponuntur, velut
‘duumvir duumviri’ et similia.
24-26Graeca vero quae genetivo Graeco aut crescunt aut per ‘‑ος’ efferuntur,
25haec ‘o’ litteram in ‘i’ commutant et declinantur ut tertiae
declinationis: ‘Melampus Melampodis’.
27-33Scito autem in hac declinatione vocativum singularem quadrifariam
efferri: per ‘‑e’, per ‘‑er’, per ‘‑ir’, per ‘‑i’; per ‘‑e’ eorum quae in ‘‑us’ terminantur,
velut ‘Marcus o Marce’; per ‘‑er’ eorum quorum nominativus
30per easdem litteras profertur: ‘hic niger o niger’; per ‘‑ir’ eorum quorum
similiter nominativus in ‘‑ir’ terminatur: ‘hic vir o vir’; per ‘‑i’ eorum quorum
nominativo ante ‘‑us’ syllabam ‘‑i‑’ littera interposita est, velut ‘hic
Caelius o Caeli, hic Concordius o Concordi’.
141-4Tertiae declinationis nominativi sunt hi: in ‘‑al’, in ‘‑an’, in ‘‑ar’, in
‘‑as’, in ‘‑ax’, in ‘‑el’, in ‘‑en’, in ‘‑er’, in ‘‑es’ correptam, in ‘‑es’ productam, in ‘‑ex’,
in ‘‑il’, in ‘‑in’, in ‘‑is’, in ‘‑ix’, in ‘‑o’, in ‘‑ol’, in ‘‑on’, in ‘‑or’, in ‘‑os’, in ‘‑ox’, in ‘‑ul’, in ‘‑ur’,
in ‘‑us’, in ‘‑ux’.
Critical apparatus
vetus scripsi De Nonno: veter b; vetus veteris cum Char. 20, 20 Eichenfeld–Endlicher cum Char. 20, 20 Keilπλεονοσυλλαβεῖ De Nonno ut in Char. 21,1: πλεονοσύλλαβα sunt add. (de Charisii cod. deperdito C hic dub. De Nonno) edd.; πλεονοσυλλαβι b; πλεονοσύλλαβα Eichenfeld–Endlicher; πλεονοσύλλαβα sunt add. Keilcorruptum b: correptum cum Char. 21, 14 (sed cf. supra p. 11, 6-7) Eichenfeld–Endlicher cum Char. 21, 14 (sed cf. supra p. 11, 6-7) Keilscimus] sciamus Char. 21, 27ex suppl. e Char. 22, 31 Eichenfeld–Endlicher e Char. 22, 31 Keil
Quotation layer
cf. Verg. Aen. 3, 108 cf. Verg. Aen. 8, 100