Mall. Theod. 1, 1 - 2, 5
3Dubitare neminem arbitror, Theodore fili, quin ratio
4metrica suavitatis causa reperta sit, videlicet ut ea quae excellentibus
5sententiis ac verbis dicerentur carminis etiam certa
6modulatio dulciora auribus redderet. Ex quo id effectum est, ut
7innumerabilis quaedam metrorum multitudo ab his introduceretur,
8qui in poetica scribendi facultate et ingenio et studio et
9doctrina principes extiterunt, quod, quid in poemate quasi
10mollius ac blandius, quid asperius ac durius esset, suas ipsi aures
11consulebant hisque ita obtemperabant, ut in conformandis
12suis carminibus artem cum delectatione coniungerent.
1Qui si solum syllabarum naturam ac modum temporum
2sibi consectandum putassent, obsoleta permulta atque absurda
3peperissent. ‹S›ed cum prudentissimi quique audientis
4delectamentum metricae artis esse originem ac fontem viderent,
1, 5aurium voluptatem ab his metris, quae ipsi conderent,
6divellendam non existimarunt, quorum apud omnes huiusce
7artis studiosos excellit auctoritas.
4Siqua autem apud poetas lyricos | aut tragicos quispiam
1, 5reppererit, in quibus certa pedum conl‹oc›atione neglecta sola
6temporum ratio considerata sit, meminerit ea, sicut apud
7doctissimos quosque scriptum invenimus, non metra, sed
8rhythmos appellari oportere. Scribimus igitur ita de metris, ut
9ab his rhythmos procul removeamus atque in his omnino nullum
10sit, in quo non pedum defixa ratio cum dulcedine adsociata
11atque permixta sit.
12Ac primo quidem nobis ipsa metrorum genera conlocanda
13sunt, tunc de eorum partibus disserendum. ‹Sed› quoniam
14sermo progredi ad explanandam metrorum disciplinam atque
15legem non poterit, nisi eorum primordia, id est syllabarum
16ac pedum rationem, aperiamus, ‹nunc dicamus de syllaba›.
17DE SYLLABA
18Est igitur syllaba litterarum inter se congregatarum apta
19conplexio. Usu autem inveteratum est ut etiam nulla litterarum
20congregatione facta solas per se eas quae vocales nominantur
21syllabas esse dicamus.
1Syllabis vero conficiuntur pedes, quae prima quasi
2metra appellare possumus. Syllaba et pes mensura consta‹n›t,
3quae graece metron dicitur. Sunt enim syllabae partim longae,
4partim breves, partim communes.
2, 5‘A’ producta longam syllabam facit, ut ‘ales’, ‘a’ correpta
6brevem, ut ‘amor’; ‘e’ producta longam syllabam facit, ut ‘emi’,
7‘e’ correpta brevem, ut ‘emo’; ‘i’ producta longam, ut ‘Ilium’, ‘i’
8correpta brevem, ut ‘iter’; ‘o’ producta longam, ut ‘omen’, ‘o’
9correpta brevem, ut ‘origo’; ‘u’ producta longam, ut ‘unus’, ‘u’
10correpta brevem, ut ‘utinam’.
11Ut autem solae per se vocales productae longas, correptae
12breves syllabas faciunt, ita etiam cum his iunctae consonantes
13aut longas aut breves syllabas secundum legem atque
14usum pronuntiationis informant.
1Iunguntur vero inter se binae vocales, quas Graeci
2dipthongos vocant, ‘ae, oe, au, eu, ei, yi’, quae syllabae
3semper longae sunt. Adsociantur | etiam sic inter se vocales litterae,
4id est ‘i’ et ‘u’, ut prior littera vim teneat consonantis, ut
2, 5‘Iuno, video’, quarum syllabarum ea condicio est, ut interdum
6longae sint, interdum breves. Id enim ratio sermonis latini et
7pronuntiandi forma expetit.
Critical apparatus
Theodore] theudori W; theodori Rquin ratio Heusinger: qui in ratione W; quod in ratione κ; quin ratione P R S ratio in rasura corr. T; quae in ratione U; quod ratio Mea quae] eaque γquaedam] quadam εquod, quid] quicquid κ M; quidquid wquid] quicquid κ M; quidquid wesset] esse βconformandis Heusinger: confirmandis codd.suis] om. δQui si solum] divisi solum δ; qui solum V; qui solam Msibi] ubi δobsoleta Heusinger: absoleta β; absolita S; absoluta Mpeperissent] reperissent M; perissent γsed suppl. Heusinger: et codd.audientis
] audientes δ Mviderent] viderint W δvoluptatem se ipse corrigens Z: voluntatem codd.divellendam non Keil: devellendam non β; devellendum non S; non devellendam Mexistimarunt Heusinger: existimarent codd.studiosos] om. γconlocatione Ruhnken: conlatione codd.ea] ea quae V; quae wrhythmos] arithmos δappellari] appellare γ Moportere] oporteret W; oportet Vrhythmos Keil: arithmos δ; rithmum γ Mnullum
] nullus γ MAc primo] a primo η; ac primum γ MSed suppl. Romanini collato capitulo 4, 3 2007: sermo progredi] sermo non progreditur κexplanandam metrorum] explanandam metram P; explanandam metrum η U; explanandum metrum Ssyllabarum
] syllabae δ; syllabam Wnunc dicamus de syllaba suppl. temptavit Heusinger: DE SYLLABA] om. Mnulla] nullam γlitterarum
] inter se κfacta corr. manus recentior W: factam γsyllaba et pes mensura constant Romanini 2007: syllaba pes et mensura constat codd.; syllaba pede et mensura constat κ Menim Romanini 2007: autem codd.a correpta brevem ut amor e producta longam syllabam facit ut emi e correpta brevem ut emo i producta longam ut Ilium i correpta brevem, ut iter o producta longam ut omen o correpta brevem ut origo u producta longam ut unus u correpta brevem ut utinam Keil: a correptum brevis est ut amor e productum longam syllabam facit ut emi e correptum brevem ut emo i producta longum est ut ilium i correptum brevis est ut iter o a productum longum est ut omen o correptum brevis ut origo u productum longum est ut unus u correptum brevem ut utinam U; a correpta brevis est ut amor e productum longam syllabam facit ut emi e correptum breuem ut emo i productum longum est ut ilium i correptum brevis est ut iter o productum longum est ut omen o correptum est ut origo u productum est ut unus u correptum ut utinam W; a correpta brevis est ut amor e productum longam syllabam facit ut emi e correptum brevem ut emo i producta longam est ut ilium i correpta brevis est ut iter o producta longum est ut omen o correpta brevis est ut origo u productum longum est ut unus u correptum brevem ut utinam ε; a correpta brevis est ut amor e producta longam syllabam facit ut emi e correpta brevem ut emo i productum longum est ut ilium i correptum brevis estut iter o productum longum est ut omen o correptum brevis est ut origo u productum longum est ut unus u correptum brevem ut utinam δ; a correpta brevis est ut amor e producta longam syllabam facit ut emi e correpta brevem ut emo i productum longum est ut ilium i correpta brevis est ut iter o productum est ut omen o correptum est ut origo u productum est ut unus u correptum est ut utinam M; a correpta brevis est ut amor e producta longam syllabam facit ut emi e correpta brevem ut emo i producta longam ut est ilium i correpta brevis est ut iter o producta est ut omen o correpta est ut virgo u productum est ut unus u correptum ut utinam V; a correpta brevis est ut amor e producta longam syllabam facit ut emi e correpta brevem ut emo i producta longam est ut ilium i correpta brevis est ut liter o producta longum est ut omen o correpta brevis ut origo u productum longum est ut unus u correptum brevem ut utinam η; a correpta brevis est ut amor e producta longam syllabam facit ut emi e correpta brevem ut emo i productum longum est ut ilium i correptum brevis est ut iter o productum longum est ut omen o correptum brevis est ut origo u productum longum est ut unus u correptum brevis est ut utinam S; a correpta brevis est ut amor e producta longam syllabam facit ut emi e correpta brevem ut emo i producta longam est ut ilium i correpta brevis est ut iter o producta longum est ut omen o correpta brevis est ut origo u productum longum est ut unus u correptum brevem ut utinam codd.longas, correptae] longa si correptae W; longa sunt si correptae Vsyllabas] faciunt κdipthongos Heusinger: dipthongon γ; dipthongas δ Mei, yi] ei ii ii in rasura del. S codd.adsociantur etiam Romanini 2007: adsocianturque V; adsonantur itaque R; adsumuntur itaque T; adsociantur itaque cett.; adsociantur itaquae corr. -que eadem manus W; adsociantur autem quaedam temptavit Keilinter se vocales litterae] fortasseinter se duae vocales litterae interdum longae sint, interdum breves] interdum breves interdum longae sint γ; interdum longae interdum breves sint M