Latin Grammarians Collection
ERC

De verbo ad Sev.

De verbo ad Sev. 25, 16-21 - 28, 28 tit.

2516-2116Apud Latinos modo integra permanent, modo 17corrumpuntur, ‘curro percurro, vello vellis revello revellis, bello bellas 18rebello rebellas, traho retraho detraho distraho, pono praepono depono, 19fero defero praefero’; item ‘facio conficio inficio, premo conprimo 20exprimo, aestimo existimo’; et amplius ipsa etiam praepositio 21simul cum verbo mutatur, ‘facio officio, rapio corripio, lego eligo colligo’. 22-2722Apud Graecos praepositiones verbis adiectae accentum eorundem 23reservant, ‘γράφω καταγράφω, βάλλω καταβάλλω περιβάλλω, φέρω 24περιφέρω, καλῶ κατακαλῶ, γλύφω ἀναγλύφω’. Latini accentum in aliis 25servant, in aliis mutant, ut ‘curro praecurro, pono praepono, prehendo 26reprehendo, fero adfero, gero ingero, frico refrico, vio devio, ‹traho› 27contraho, lego colligo, premo deprimo’. 27-26727Apud Romanos nulla praepositio 28adiuncta verbis mutat coniugationem, ‘clamo clamas declamo 29declamas, moneo mones commoneo commones, emo emis coëmo coëmis, 25, 1dormio dormis praedormio praedormis, mordeo mordes praemordeo 25, 2praemordes, mitto mittis praemitto praemittis’. Et generaliter 25, 3omnia quae conposita sunt eandem quam in simplicitate 25, 4declinationem custodiunt, ‘premo premis opprimo opprimis, lego legis 25, 5colligo colligis, fio fis fit madefio madefis madefit calefio calefis 6calefit expergefio expergefis expergefit’. 266-236Quaeritur de his duobus 7verbis, ‘aufero’ et ‘aufugio’, unde conposita sint. Quae Cicero in libris 8de oratore ex praepositione ab conposita esse existimat et, quia ab 9ante ‘f’ litteram durum sonabat, versam mutatamque esse ab in 10‘au’ syllabam, quo vox sonantior fieret. Hoc Tullius, potentissimus 11Latinitatis adsertor. Sed plerisque placuit ex Graeco ‘μορίῳ’, id est 12particula ‘αὖ’, haec esse conposita ad similitudinem illius 13‘αὐέρυσαν μὲν πρῶτα’ 14et alibi 15‘ἄβρομοι αὐίαχοι’ 16id est retrorsum traxerunt, reticuerunt. Qui intellectus et in 17‘aufugio’ et in ‘aufero’ congruit. Addit his Nigidius tertium autumo, cum 18credat illud ex eadem praepositione et aestimo verbo esse conpositum, 19ut sit tamquam ‘abaestimo’, dictumque intercise autumo, idemque 20significare quod ‘aestimo’, sicut ‘abnumero’ idem esse quod ‘numero’. 21Quod non solum id significat, verum etiam dico censeo adsevero 22vel adfirmo, ut apud Terentium 23‘et deinde facturum autumat’. 24-2724Haec tamquam communia praemisisse sufficiat; nunc ad ea 25quae in ipsa declinatione sunt observanda redeamus. Declinandi autem 26verbi series a modis necesse est sumat exordium: nam hinc apud 27Graecos modus ἔγκλισις appellatur, οἶον ἐν ᾗ ἡ κλῖσις. 271-200, 1Omne igitur indicativum, ut iam superius diximus, id est omne 0, 2thema verbi Latini, quinque his litteris terminatur, ‘‑o, ‑r, ‑m, ‑t, ‑i’, sed ‘‑o’ 0, 3et ‘‑r’ in his quae sub regulam proportionis cadunt, ‘‑m, ‑t, ‑i’ in his quae 0, 4anomala sive defectiva sunt. Et ‘‑m’ quidem terminata haec fere reperiuntur, 0, 5‘possum potes potest, sum es est’, quaeque ex eo conponuntur, 6ut ‘adsum, praesum, desum, prosum, insum, subsum; ‘‑t’ vero, 7‘pudet, piget, taedet, licet, paenitet, miseret, placet, decet, oportet’; ‘‑i’, ut 8‘odi, memini, novi’, quod nonnulli praeteriti perfecti esse existimant a 9themate ‘nosco’. Quaeritur autem a nonnullis, ‘‑o’ finalis verborum correpta 10an producta habeatur, et constat auctores utrumque fecisse, 11id est tam corripuisse quam produxisse, nec in his tantummodo quae 12in verbis reperiuntur, sed in omnibus quae per ceteras quoque partes 13orationis inveniuntur. Vergilius tamen ex confesso ‘‑o’ finalem in uno verbo, 14uno adverbio, uno nomine, uno pronomine corripuisse monstratur: 15‘nunc scio, quid sit amor’, 16‘nec longo distant cursu, modo Iuppiter adsit’, 17‘si duo praeterea tales Idaea tulisset 18terra viros’, 19‘non ego dum Danais Troianam excidere gentem 20Aulide iuravi’. 21-28721Singulae quoque coniugationes certas ex vocalibus ante ‘‑o’ finalem 22recipiunt; et prima quidem ‘‑e‑, ‑i‑, ‑u‑’, ut ‘commeo commeas, lanio lanias, 23fluctuo fluctuas’; secunda vero ‘‑e‑’ tandummodo, sine qua numquam 24est, sed semper eam ante ‘‑o’ necesse est habeat terminalem, ut 25‘sedeo sedes’; tertia correpta ‘‑i‑’ et ‘‑u‑’, ut ‘rapio rapis, acuo acuis, arguo 26arguis’; tertia vero producta ‘‑i‑’ tantummodo, quae et ipsa, sicut secunda, 27memoratam vocalem ‘‑o’ novissimam necesse est habeat antecedentem. 28Hae enim semper in paenultimis, altera ‘‑i‑’, altera ‘‑e‑’ vocalibus 29praemissis modis omnibus finiuntur nec ullam omnino ex consonantibus 30admittunt, quod prima et tertia correpta fecerunt passim prope 27, 1universis receptis, ut ‘labo labas, seco secas, do das, rogo rogas, volo 27, 2volas, amo amas, sano sanas, crepo crepas, aro aras, quasso quassas, 27, 3lito litas’; item ‘lambo lambis, dico dicis, addo addis, pingo pingis, 27, 4colo colis, como comis, cano canis, serpo serpis, tero teris, lacesso 27, 5lacessis, quato quatis’. Excipiuntur in tertia producta quae non ‘‑i‑’ 6sed ‘‑e‑’ vocalem habent antecedentem tria, ‘eo is it, queo quis quit, 7veneo venis venit’ et quae ex his conponuntur, ut ‘exeo, praeeo, nequeo’. 288-248Omne itaque verbum modi indicativi temporis praesentis quod 9‘‑o’ littera terminatur nec defectivum, ut ‘fero fers’, quaeque ex eo conponuntur, 10secunda persona in ‘‑s’ litteram exit, sua cuiusque coniugationis 11praecedente vocali, ‘amas, mones, legis, audis’, eademque ‘‑s’ littera 12in ‘‑t’ conversa fit tertia persona, ut ‘amat, monet, legit, audit’. Itemque 13ex tertia singulari primam personam numeri pluralis efficiunt dempta 14‘‑t’ littera et addita ‘‑mus’ syllaba, ‘amat amamus, monet monemus, legit 15legimus, audit audimus’. Secunda quoque persona eiusdem numeri ex 16eadem tertia formatur ‘‑is’ addita syllaba, ut ‘amat amatis, monet monetis, 17legit legitis, audit auditis’. Nec non etiam tertia persona pluralis 18a tertia procreabitur singulari in prima quidem et secunda coniugationibus 19‘‑n‑’ littera ante ‘‑t’ novissimam interposita, ut ‘amat amant, 20monet monent; in tertia vero producta et his verbis quae tertiae correptae 21in ‘‑io’ exeunt ante ‘‑t’ litteram ‘‑u‑’ et ‘‑n‑’ interpositis, ut ‘dormit dormiunt, 22rapit rapiunt’; in tertia vero correpta, quotiens ante ‘‑o’ habuerint 23consonantem, ‘‑i‑’ vocali eiusdem tertiae singularis in ‘‑u‑’ et ‘‑n‑’ conversa 24eisdemque ante ‘‑t’ litteram collocatis, ut ‘currit currunt, legit legunt’. 25-2725‘Amo amas amat amamus amatis amant, moneo mones monet 26monemus monetis monent, audio audis audit audimus auditis audiunt’, 27lego legis legit legimus legitis legunt’. 28 tit.28DE PRAETERITO IMPERFECTO MODI INDICATIVI ACTIVI.

Critical apparatus

existimo] lego eligo colligo B sed rectius referenda in sequentem classem verborum putaverunt Eichenfld–Endlicher transposuit infra (25, 21) post corripio Keilκαλῶ κατακαλῶ, γλύφω ἀναγλύφω] ϰαλλω ϰαταϰαλλω γλαυϕω αναγλαυϕω Bvio devio] veho deveho dub. Keilcontraho] contro lego Bpraedormio praedormis] obdormio obdormis dub. Eichenfeld–Endlicher; perdormio perdormis Ianusquo coll.Gell. 15, 3 Keil: quod B‘μορίῳ’] orri B; morrio B1πρωτα B1: πρατα Bretrorsum] pro Homerico illo αὐΐαχοι perperam lectum esse αὐΐαχοv, unde interpretatio reticuerunt (l.16) Ianussignificat P: significet Bἔγκλισις] ϵγισις BIdaea tulisset terra viros] Idaea t. t. v. Bexcidere gentem Aulide iuravi] excidere g. A. i. Blitas] crepo crepas B transposuit supra (28, 3) post sanas Keilteris, lacesso ] teris lacer lacesso Bquato] quatio P1 Eichenfld–Endlicher Ianushabent B Keil: habeant B1 Eichenfeld–Endlicher IanusOmne] desideratur hic titulus De tempore praesenti modi indicativi activi (cf. infra p.29, 20) ex eo] ex e Blitteram] littera Bsingulari Keil: in singulari Beisdemque P: eiusdemque B; iisdemque Eichenfeld–Endlicher Ianus Keil

Quotation layer

Ter. Haut. 19 cf. Cic. orat. 158Hom. Il. 1, 459Hom. Il. 13, 41Nigid. frg. 24

Verg. ecl. 8, 43Verg. Aen. 3, 116Verg. Aen. 11, 285-286 tales] talis
Verg. Aen. 4, 425-426 dum] cum
 excidere] exscindere
 cf. De verbo ad Sev. 21, 20-22, 1