Frg. Bob. nom. Passalacqua 13, 1-5 - 15, 10-11
131-5Item omnia nomina, quae ‘‑n‑‘ consonantem ante ‘‑s‘ semivocalem
habebunt nec erunt communia, et ablativo casu singulari ‘‑e’ finientur
et ea in ‘‑i‑’ conversa et addita ‘‑um’ facient genitivum pluralem,
ut ‘mens mente mentium, dens dente dentium, mons monte montium,
5fons fonte fontium, frons fronte frontium, pons ponte pontium’.
6-15Si omnis generis fuerint, ablativo singulari et ‘‑e’ et ‘‑i’ terminabuntur
et aut ‘‑e’ in ‘‑i‑‘ conversa aut ‘‑i‑‘ manente et addita ‘‑um’ sillaba
facient genitivum pluralem duplici modo, ut ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc prudens’,
‘ab hoc’ et ‘ab hac prudente’ et ‘prudenti’, ‘horum’ et ‘harum prudentum’
10et ‘prudentium’; similiter et participia. Ubi ‘‑p‑‘ aut ‘‑m‑‘ antecesserit
‘‑s‘ semivocalem, ablativo singulari ‘‑e’ finientur eaque in ‘‑um’ conversa
genitivus erit pluralis, ut ‘haec daps ab hac dape harum dapum,
hic adeps ab hoc adipe horum adipum, haec ops ab hac ope
harum opum, haec stips ab hac stipe harum stipum, haec stirps ab
15hac stirpe harum stirpum, haec hiems ab hac hieme harum hiemum’.
27-1411Omnia ‘‑x’ littera terminata quacumque antecedente vocali seu
consonante, nisi trium generum fuerint, id est eius quod omne dicitur,
ablativum singularem ‘‑e’ finient eaque modo in ‘‑i‑‘ ‹commutata›
30et addita ‘‑um’ facient genitivum pluralem, ut ‘fax falx lanx, face facium,
falce falcium, lance lancium, nix niue niuium’; modo in ‘‑um’ tantum
conversa eundem casum creabunt, ut ‘rex rege regum, lex
lege legum, grex grege gregum, salix salice salicum, cicatrix cicatrice
cicatricum, calix calice calicum’. Si vero trium generum fuerint,
13, 5omni modo et ablativo ‘‑i’ finientur et addita ‘‑um’ syllaba facient
genitivum pluralem, ut ‘hic’ et ‘haec’et ‘hoc fallax’, ‘ab hoc’ et ‘ab hac
fallaci’, ‘horum’ et ‘harum fallacium’, ‘hic’et ‘haec’ et ‘hoc felix’, ‘ab hoc’ et
‘ab hac felici’, ‘horum’ et ‘harum felicium’, ‘velox veloci velocium, atrox
atroci atrocium, trux truci trucium’; ‘Felix’, quando proprium erit,
10‘ab hoc Felice’ per ‘‑e’ non per ‘‑i’ faciet ablativum, sicut et ‘Iuvenalis,
Martialis, Vitalis’;‘ab hoc Iuvenale, Martiale, Vitale’ et siqua similia.
1316-21Excipiemus ea quae sunt omnis generis, ut ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc praeceps,
biceps, triceps’; facient enim ‘ab hoc’ et ‘ab hac precipiti, bicipiti,
tricipiti’, ‘horum’ et ‘harum praecipitium, bicipitium,tricipitium’, et ‘ab
hoc precipite, bicipite, tricipite’, ‘horum’ et ‘harum praecipitum, bicipitum,
20tricipitum’; similiter et ‘hic’ et ‘haec’ et ‘hoc particeps’, ‘ab hoc
participe’ et ‘ab hoc participi’, ‘horum’ et ‘harum participum’ et ‘participium’.
22-26Ubi ‘‑r‑‘ antecesserit, et ablativo ‘‑e’ finientur et ea in ‘‑i‑‘ commutata
et addita ‘‑um’ fiet genitivus pluralis, ut ‘haec ars ab hac arte harum
artium, pars parte partium, sors sorte sortium, fors forte fortium,
25Mars Marte Martium’, si in pluralem numerum aut hoc aut illud
flectitur.
1412-15Haec fere sunt in ablativo tertiae declinationis quae ad fixas
et certas regulas redigi possunt; si quid secus repertum fuerit, auctoritati
potius et consuetudini vel euphoniae quam rationi, quae ab
0, 15illis superatur, adtribues.
31-159Item tertiae quartae quintae declinationum dativus pluralis
‘‑bus’ syllaba terminatur, sed in tertia et quarta ‘‑i‑’ littera antecedente,
ut ‘patribus,hominibus, legibus, urbibus, praetoribus, fluctibus, curribus,
minibus,porticibus, casibus’, praeter pauca utriusque [tertiae quartae]
declinationis, quae discretionis causa vel archaismi ‘‑i‑’ litteram
in ‘‑u‑‘ convertunt ut ‘partubus, arcubus, artubus’. Nam ‘partes partibus’,
14, 5‘partus’vero ‘partubus’; ‘arces arcibus’, ‘arcus’vero ‘arcubus’; ‘artes artibus’,
‘artus’vero ‘artubus’ facient; item τῷἀρχαϊσμῷ ‘lacus lacubus’;
item in tertia declinatione ‘boves, boum, bubus’. Item et quae neque
‘‑i‑‘ neque ‘‑u‑‘ sed ‘‑o‑‘ praemittunt ‘‑bus’ syllabae, ut ‘duo duobus,
ambo ambobus’, quae tamen et ἀνώμαλα sunt ac sola reperiuntur.
1416-23Quarta declinatio omni modo addita ‘‑um’ ablativo singulari
faciet genitivum pluralem, ut ‘curru curruum, manu manuum’. Qui et
ipse aliquotiens in carmine συγκοπὴν patitur, ut est
‘ille manum patiens’
20pro ‘manuum’, et illud
‘quae gratia currum
armorumque fuit vivis’
pro ‘curruum’ sine dubio, quia infertur ‘armorumque fuit’.
24-30Quinta declinatio et ipsa addita ‘‑rum’ ablativo singulari casum
25faciet saepe dictum ut ‘ab hac re harum rerum, ab hac acie acierum’;
nisi quod interdum apud antiquos in his quae ‘‑es’ ultimam nominativi
singularis puram habuerint ‘‑r‑’ littera ablativo additae syllabae subducitur
et facit genitivum pluralem per ‘‑eum’ syllabas ut ‘specieum’
pro ‘specierum’, ‘facieum’ pro ‘facierum’; sed modo non utimur hac
30enuntiatione.
1510-110, 10In quinta vero declinatione ‘‑e‑‘ producta semper antecedente, ut ‘rebus,
spebus, diebus, aciebus’.
Critical apparatus
frons fronte frontium B1aut ‘‑e’ in ‘‑i‑‘ conversa aut ‘‑i‑‘ manente et addita ‘‑um’ sillaba
] corruptionem vel lacunam subesse suspicor Passalacqua; um De Nonnosimiliter et Keil: similiter ut Bablativo singulari ‘‑e’ finientur] ablat. singularem e fenitur Bquacumque] quaecumque Bantecedente Keil: antecedenti Bcommutata suppl. Keilfalx] το δρεπανον B1 (cf. supra pp. 7, 15; 8, 24; 9, 8-9; 15; 10, 8-9; 11, 13; 12, 26-28)‘horum’ et ‘harum] horum et horum Bredigi] redegi B om. del. Keil: tertiae quartae editores Vindobonensesανωμαλα anomala exp. B1: anomala ανωμαλα B
Quotation layer
Verg. Aen. 7, 490Verg. Aen. 6, 653-654