Latin Grammarians Collection
ERC

Macr. verb.

Macr. verb. 5, 1 tit. - 27, 2-11

51 tit.1Theodosius Symmacho suo salutem dicit. 711-12 tit.11DE VERBORVM GRAECI ET LATINI DIFFERENTIIS 12VEL SOCIETATIBVS 134 tit.4DE FIGVRIS 1514-1614‘Aufugio’ et ‘aufero’ a praepositione ab componuntur, et in 15his solis ‘ab’ movetur in ‹‘au’› auctore Cicerone, sensumque 16habent retrorsum trahendi. 171-51Nigidius in commentariis grammaticalibus verbum ‘autumo’ 2compositum ait ex praepositione ‘ab’ et verbo ‘aestimo’, 3dictumque intercise ‘autumo’, tamquam si diceretur ‘abaestimo’, 4quod significaret totum ‘aestimo’. Sed ‘autumo’ non id 5solum significat ‘aestimo’, sed et ‘dico’ et ‘censeo’. 6-21126Graeca verba, quando componuntur cum praepositione, 7eundem accentum sine dubio servant, ‘καταγράφω, περιφέρω, 8ἀναγλύφω, ὑπομένω, διατρέχω, καταλαλῶ, προορῶ’. 9Cum vero eis alia pars orationis adiungitur, modo mutant 10priorem, modo tuentur accentum. Servant in his, ‘τίω ἀτίω, 11ὄσσω κακόσσω’, unde ‘κακοσσόμενος’, ‘νίπτω χερνίπτω’, 12unde est 13‘χερνίψαντο δ’ἔπειτα’, 14‘κιθαρίζω χοροκιθαρίζω’. In aliis mutant, ‘γλύφω καλαμογλυφῶ, 17, 1γράφω χειρογραφῶ, σθένω εὐσθενῶ, σέβω 17, 2εὐσεβῶ’. Latini similiter servant, ‘praepono, praecurro’; mutant, 17, 3‘colligo, affero’. Apud Latinos nulla praepositio adiuncta 17, 4mutat coniugationem, ‘clamo clamas, declamo declamas’; 17, 5Graeci non numquam in compositione mutant coniugationem, 6‘συλῶ συλᾷς, ἱεροσυλῶ ἱεροσυλεῖς, τιμῶ τιμᾷς, 7ἀτιμῶ ἀτιμοῖς, πειρῶ πειρᾷς, ἐμπειρῶ ἐμπειρεῖς’; licet 8sint qui dicant haec non σύνθετα, sed παρασύνθετα, id est 9non ipsa composita, sed ex compositis facta nominibus, ut 10‘ἱεροσυλῶ’ non sit ἀπὸ τοῦ ‘συλῶ’, sed ἀπὸ τοῦ ‘ἱερόσυλος’, 11et ‘ἀτιμῶ’ non ἀπὸ τοῦ ‘τιμῶ’, sed ἀπὸ τοῦ ‘ἄτιμος’, et ‘ἐμπειρῶ’ 12non ἀπὸ τοῦ ‘πειρῶ’, sed ἀπὸ τοῦ ‘ἔμπειρος’. Et 13haec vocant παρασύνθετα quae ex συνθέτοις, id est ex 14compositis, veniunt. Nam ‘ἀβλεπτῶ’ non ἀπὸ τοῦ ‘βλέπω’ 15derivatum est (ceterum ‘τ’ non haberet), sed ἀπὸ τοῦ 16‘ἄβλεπτος’. Contra ‘χειροκοπῶ’ non ἀπὸ τοῦ ‘κόπτω’ (ceterum 17‘τ’ haberet), sed ἀπὸ τοῦ ‘χειροκόπος’. Unde haec nomina 18σύνθετα vocant et verba ex ipsis facta παρασύνθετα. 19Sunt alia composita quae foris declinantur, ‘κιθαρῳδῶ ἐκιθαρῴδουν, 20δημηγορῶ ἐδημηγόρουν, παιδαγωγῶ ἐπαιδαγώγουν, 21δυσφορῶ ἐδυσφόρουν‘. Intus vero declinantur 22‘καταγράφω κατέγραφον, περιτρέχω περιέτρεχον, διαβάλλω 23διέβαλλον’, quae imperativo faciunt ‘κατάγραφε, περίτρεχε, 24διάβαλλε’. Accentus autem de verbo non tolleretur, 25nisi ei praecedentem partem orationis compositio agglutinasset. 26Quod evenit et in aliis verbis, in quibus modo longi 27temporis pondus priorem retinet accentum, modo correpti 28levitas sursum repellit: ‘ἐνῆσαν ἔνεσαν’˙ 1‘πολλοὶ δ’ἔνεσαν στονόεντες ὀϊστοί’˙ 2‘ἀνῆσαν ἄνεσαν’, 3‘ἀλλ’ὅτε δή ῥ’ἄνεσαν’˙ 4‘κατεῖχε κάτεχε’, 5‘νὺξ δὲ μάλα δνοφερὴ κάτεχ’οὐρανόν’; 6item ‘συνῆψα[ς] σύναψον, συνῆξα[ς] σύναξον, συνεῖλον 7σύνελε, συνῆλθον σύνελθε’˙ οὕτως καὶ ‘προεῖπον πρόειπε’. 8Memineris nullam fere inveniri apud Latinos praepositionem 9quae nihil addat sensui, sicut apud Graecos saepe 10praepositio nullam sensus facit permutationem: hoc est enim 11‘εὕδω’ quod ‘καθεύδω’, hoc est ‘ἕζομαι’ quod ‘καθέζομαι’, hoc 12‘μύω’ quod ‘καμμύω’, sicut ‘surgo’ et ‘consurgo’. 2113 tit.13DE CONIUGATIONIBUS 14-251814Apud Graecos eorum verborum, in quorum prima positione 15circumflexus accentus ultimam syllabam tenet, tres 21, 1sunt coniugationes, quibus discretionem facit secunda persona, 21, 2quam prima coniugatio habet in ‘-εις’ diphthongum desinentem, 21, 3ut ‘καλεῖς’, secunda in ‘-αις’, cui ascribitur quidem ‘ι’, 21, 4sed nihil sono confert, ut ‘τιμᾷς’, tertia in ‘-οις’ diphthongum, 21, 5ut ‘στεφανοῖς’. Eorum vero verborum, in quorum prima positione 6gravis accentus paenultimam syllabam signat, sex 7sunt coniugationes. Sed in his non secunda persona discretionem 8facit, quippe cum in omnibus secunda persona in 9‘-εις’ diphthongum finiatur. Sed harum coniugationum in prima 10persona differentiae deprehenduntur. Quaeritur enim in 11prima positione verbi cuiusque, quae litterae praecedant 12‘-ω’ finalem litteram verbi. Et si inveneris ante ‘-ω’ ‘β, φ, π, πτ’, 13‘λείβω, γράφω, τέρπω, κόπτω’, primae coniugationis pronuntiabis; 14si autem reppereris ‘γ, κ, χ’, ’λέγω, πλέκω, τρέχω’, 15secundam vocabis: quodsi ‘δ, θ, τ’, ‘ᾄδω, πλήθω, ἀνύτω’, tertiam 16dices; quarta erit, si habuerit ‘ζ’ ἤ ‘δύω σσ’, ‘φράζω, ὀρύσσω’; 17si vero fuerint liquidae ‘λ, μ, ν, ρ’, ‘πάλλω, νέμω, κρίνω, σπείρω’, 18quintam notabunt; sexta profertur διὰ καθαροῦ τοῦ ‘‑ω’, 19‘ῥέω, θεραπεύω’. Nonnulli et septimam esse voluerunt 20praecedentibus ‘ξ, ψ’, ‘ἀλέξω, ἕψω’. Apud Latinos, quorum 21nullum verbum in finalem syllabam admittit accentum, 22cessant differentiae quas apud Graecos circumflexus gravisve 23fecerunt, quorum alterum in verbis ultimae, alterum 1paenultimae Graeciam diximus deputasse. Restat igitur Latinitati 2in his unus accentus, gravem dico, qui solus Romana 3verba sortitus est; sed hoc proprium in verbis Latinis habet, 4quod non semper, ut apud Graecos, ubi fuerit, in paenultimam 5syllabam cadit, sed saepe et a fine tertiam tenet, ut 6‘aggero, refero’. Quod apud Graecos non potest evenire, 7apud quos in communi lingua fieri non potest, ut, cum finalis 8syllaba longa est, tertius a fine habeatur accentus. ‘Ω’ autem 9naturaliter longum est. Ergo numquam accentus in 10huiusmodi verbis apud illos in tertium gradum syllabarum 11recedit.|| Sed ad propositum revertarmur. Omnium igitur 12verborum apud Latinos omnino coniugationes sunt ‹tres›, 13in quibus, cum nullum verbum in fine, ut diximus, habeat 14accentum, differentias tamen coniugationum non in prima, 15sed in secunda persona Graeco quaerimus exemplo, quod 16apud illos in solis circumflexibus observari solet. Prima ergo 17Latinorum coniugatio in secunda persona primae positionis 18verbo activo et neutro habet ‘a’ ‹...› gravi accentu sunt. 271 tit.0, 1‹DE TEMPORIBUS› 2-110, 2Singula tempora non simpliciter proferuntur. Et ut 0, 3exempli causa unius verbi declinatio notetur, ‘τύπτω’ perfectum 0, 4facit ‘τέτυφα’, et sequitur altera eiusdem tempor[al]is 0, 5declinatio, quod medium perfectum vocant, ‘τέτυπ[ρ]α’; item 6plusquamperfectum ‘ἐτετύφειν’, medium plusquamperfectum 7‘ἐτετύπειν’; ἀορίστου ‘ἔτυψα’, μέσου ἀορίστου ‘ἔτυπον’. Futurum 8primum ‘τύψω’ facit, futurum secundum ‘τυπῶ’. Sed et 9in passiva eiusdem verbi declinatione saepe contigit repetitio 10variata temporibus, contenta simplicibus Latinitate compendiis.

Critical apparatus

differentiis Eichenfeld-Endlicher: deferentiis B; DE VERBORVM VTRIVSQVE DIFFERENTIIS VEL SOCIETATIBVS Pau suppl., p. 150, adn. a), coll. De verbo ad Sev. Eichenfeld-Endlicherhabent P: habet sed totum Macrobii locum excerptor male intellexisse videtur KeilNigidius in commentariis grammaticalibus verbum ‘autumo’ compositum ait ex praepositione ‘ab’ et verbo ‘aestimo’, dictumque intercise ‘autumo’, tamquam si diceretur ‘abaestimo’, quod significaret totum ‘aestimo’. Sed ‘autumo’ non id solum significat ‘aestimo’, sed et ‘dico’ et ‘censeo’.] Nigidius tamen putat verbum autumo eadem praepositione componi quasi ab et estimo, sicut abnumero idem est et numero. Autumo vero et dico et censeo significat P; Nigidius tamen putat verbum autumo eadem praepositione componi quasi ab et abestimo, sicut abnumero idem est et numero. Autumo vero et dico et censeo significat ed. princ.κακοσσόμενος δ’ ed. princ.: δε Pἔμπειρος ed. princ.: εμπειρως Pπαρασύνθετα ed. princ.: parasintheta Pβλέπω P1: βλεπτω Pnon ed. princ.: nam Pπολλοὶ δ’ ed. princ.: πολλου Pἀνῆσαν ἄνεσαν veri simile est Macrobium απῆσαν ἄπεσαν scripsisse et inde errorem excerptoris ortum esse P: ἀνεῖσαν ἄνεσαν tempt. Janἀλλ’ὅτε δή ῥ’ἄνεσαν distinxit Mariotti: αλλοτε δηρ ανεσαν P; ἄλλοτε δῆριν ανῆσαν δῆριν ut e codice ed. princ.; ἀλλ’ὅτε δῆριν ανῆσαν Keilδνοφερὴ κάτεχ’ Zeunius coll. Hom., praeeunte Scaligero (ἀνωφερῆ κάτεχ’): ανοφερη καταιχ Pσυνῆψα Keil: συνῆψας Pσυνῆξα Keil: συνῆξας Psicut P: sic et KeilCONIUGATIONIBUS] incipit add. Bquam B: Theodosius Macrobius de Graecis [Graecorum De Paolis] coniugationibus sic ait: aput Graecos III sunt coniugationes verborum, [in suppl. Eichenfeld-Endlicher] quorum prima positione circumflexus accentus ultimam syllabam tenet, quibus discretionem facit secunda persona, quam prima coniugatio habet in ηις [εις Eichenfeld-Endlicher] dyptongon desinens [sic], ut τατηις [λαλεῖς Eichenfeld-Endlicher] et reliqua. Eorum vero verborum in quorum prima positione gravis accentus penultimam syllabam signat, VI sunt coniugationes et in prima persona f. 111v B; quia P; dyptongum B; diptongon P; λαλεις P; III B; dyptongum B; dypthongum B3; dypthongon B; diptongum P; om. P; o Bπτ P Eichenfeld-Endlicher: τ Breppereris P Eichenfeld-Endlicher: repperieris Bθ B P3: ε Pπλήθω P Eichenfeld-Endlicher: πλενθω Bζ ἤ δύω σσ Eichenfeld-Endlicher: ζ aut δύω σσ edd. excerpti Parisini; ζ η aut δύω σσ P; aut aut ut interpretamentum secl. P1; ζηαυοσσ Bπάλλω B: πωλω P; vendo Pνέμω Eichenfeld-Endlicher: ονεμω Bpaenultimae B: per ultimae Pdiximus B3Latinitati in his B: in his latinitati Pet P a B omissum supplevit coll. P De Paolistres suppleverunt Eichenfeld-Endlichercircumflexibus B: circumflexilibus Eichenfeld-Endlicher coll. De verbo ad Sev. 22, 2lac. Eichenfeld-EndlicherDe temporibus supplevit coll. Macr. verb. 9, 1-2 nec non 13, 4. 21, 13. 159, 4 De Paolisτέτυφα Parrhasius: Singula tempora Graecorum verborum non simpliciter, sicut Latinitas compendio utitur, proferuntur. Et ut exempli causa unius verbi declinatio notetur, τύπτω perfectum facit τέτυφα, et sequitur altera eiusdem temporis declinatio, quod medium perfectum vocant, τέτυπα; item plusquamperfectum ἐτετύφειν, medium plusquamperfectum ἐτετύπειν; ἀορίστου ἔτυψα, μέσου ἀορίστου ἔτυπον; futurum primum facit τύψω, futurum secundum τυπῶ. Similiter in passivo variantur tempora P; τετυψα B; temporalis B; τετυπβα corr. τετυπρα B

Quotation layer

Nigid. _frg._ 24

Hom. Il. 1, 105 κακοσσόμενος] κακ’οσσόμενος Hom. Il. 1, 105 (plerique codd.)
Hom. Il. 1, 449Hom. Od. 21, 12; et 60Hom. Il. 10, 357 ἄνεσαν] ἄπεσαν
Hom. Od. 13, 269